Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Koncepcjaumowyspołecznej…
11
Arystoteles,aleprzeciwnie,znaturyzajmujesięwyłączniewłasnymisprawami.
Każdyczłowiekkochajedyniesiebie,każdydbajedynieoswojedobro,celem
każdegoczłowiekajestzachowaniesiebiesamego,ajedynymdobrem–dobrowła-
sne,zaśkażdarzeczjestdobra,jeślisłużycelomjednostki.Ściślezwiązaneztym
założeniembyłoprzekonanie,żeniemainnejmiarydobraizłajaktaustalana
przezjednostkę.Zatemkażdyznaturyrzeczyusiłujezagarnąćjaknajwięcejdla
siebie,dlaswegobezpieczeństwa,stądwojnakażdegozkażdym(homohomini
lupus).Wstanienaturynieobowiązujążadnezasady,zatemjesttostanperma-
nentnejwalki14.Ilektośwywalczy,zależyjedynieodsiły,jakąposiada,atakże
–jakbydodałMachiavelli–odokoliczności.Jednakżewalkaobokzwycięstw
przynositakżeklęski.Prawdopodobieństwoutratyżycia(wartościnadrzędnej
wnaturalistycznejwizjiczłowiekawedługHobbesa)jestjednaktakwielkie,że
stanpermanentnejwojnyjestzbytdużymryzkiemdladalszegotrwanialudzi.Dla
uniknięciategozagrożenialubradykalnegoprzynajmniejjegoograniczenialudzie,
wedługHobbesa,postanowiliprzyjąćumowę,wedlektórejrezygnujązczęściswej
swobodyczynieniatego,cochcą,narzeczzwiększeniabezpieczeństwawłasnej
egzystencji,którązagwarantujeinstytucjapaństwa.Państwojestzatemwytworem
obawyorazrozsądku,choćniektórzytwierdzą,żestrachuinadziei[Wudel1971].
JaksądziJ.C.A.Gaskin[2005],istotakoncepcjiHobbesazawierasięwwyróż-
nieniuprzezangielskiegofilozofapośródwieluprawnaturydwóchznichjako
fundamentalnych.PrawonaturyrozumieHobbesjakoprzepislubregułęogólną,
którą„znajdujerozumiktóraczłowiekowizabraniaczynićto,cojestniszczącedla
jegożycialubcoodbieramuśrodkizachowaniażycia;iktóranakazujemudbać
oto,cowjegorozumieniunajlepiejmożejegożyciezachować”[2005,s.211]15.
Prawanaturysąnietylkowieczne,aleteżmającharakterprawmoralnych.Fun-
damentalnymdlaHobbesaprawemnaturalnymjestposzukiwaniepokojuipod-
trzymywaniegotam,gdzietojestmożliwe.Drugimjestskłonnośćczłowiekado
rezygnacjizczęściwolnościwimiępokoju.Wimiępokojuczłowiekjestskłonny
(oczywiściepodwarunkiem,żeinniteżbędąskłonni)zrezygnowaćzeswego
naturalnegoprawadowolności,czyliczynieniatego,cosięzechce16.Hobbes
14M.Kunińskizauważa,żekoncepcjastanunaturyHobbesazawierapewnąwewnętrzną
sprzeczność.„Zjednejstrony,Hobbeskonstruujemodel,wktórymstannaturyjestcałkowicie
aspołeczny(ł).Zdrugiejstrony,wopisiestanunaturyznajdujemytakącharakterystykęrelacji
pomiędzyjednostkami,którawyraźniewskazujenaistnieniewnimrudymentówwładzyiwięzi
społecznych,aprzynajmniejwzajemnychodniesień,któremożnauznaćzaformykooperacjinieza-
leżnieodtego,czysątrwałe,czyograniczoneczasowo”[2010,s.124].
15C.PorębskinapodstawieLewiantawyróżnia10prawnatury,którychrealizacjagwarantuje
bezpieczeństwożyciaspołecznego[1986].
16HobbesodwołujesiętudoprawasformułowanegowEwangelii:„cokolwiekchcecie,iżby
innidlawasuczynili,toimczyńcie.Itojestprawowszystkichludzi”[2005,s.213].
