Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Koncepcjaumowyspołecznej…
7
nychzwierząt,symbolizującychsiłęzła(por.KsięgaHioba,40i41)4,orazzKsięgi
Izajasza,wktórejpowiedzianejest,że„wówdzieńJahweukarzeswymmieczem,
twardym,wielkimimocnym,Lewiatana,wężapłochliwego,Lewiatanawęża
krętego;zabijeteżpotworamorskiego”(KsięgaIzajasza27,1),symbolizujących
nieprzyjaciółJahwe.JakzauważaC.Schmitt,„Lewiatanjakowążalbosmokstaje
sięprzerażającymobrazemniebezpiecznejsiły,aostatecznieczymśzłymiwro-
gimpoprostu.Możeoznaczaćzarównomocdiabławjejnajróżniejszychformach
ekspresji,jakrównieżsamegoszatana”[2008,s.16],copotwierdzafragment
zApokalipsyoBestiiwychodzącejzCzeluści,którawydawojnęczłowiekowi
(Apokalipsaśw.Jana11,7).
AnalizującsymbolikęLewiatana,wartotakżeprzywołaćtradycjężydowską,
wktórejwedługKabałyLewiatanbyłsymbolempogańskichnarodów–„bydłona
tysiącugór”–czyliczymśnakształtbardzoniebezpiecznegozwierzęcia,azdru-
giejstronytradycjęazjatycką,wedługktórejsmokiwążtosymbolepozytywne.
NależytakżezewzględunapochodzeniaHobbesawspomniećopozytywnej
anglosaskiejtradycji,wedlektórejoddawiendawnanakrólewskichchorągwiach
znajdowałsięsmoksymbolizującypozytywnąsiłę.
JakzauważaC.Schmitt,„auragłębszychmitycznychznaczeńodgrywała
swojąrolęwewszystkichwielkichsporachpolitycznychtoczonychprzezludy
europejskie”[2008,s.22],azatemrównieżwczasachwspółczesnychHobbesowi.
Używanawięcwtychdysputachsymbolikamiałaistotnywpływnietylkona
rozważanianaturyteoretycznej,aletakżenawynikprowadzonejpolityczno-spo-
łecznejdyskusjiorazcharakterprzyjmowanychrozwiązańwtymzakresie.Hobbes
niebyłzresztąjedynieteoretykiem,podczastworzeniaswegodziełabyłtakże
zwolennikiempolitycznejaktywności,któremuchodziłoozmianępolitycznej
rzeczywistościidlategojegopismazawierająteżswoistąteoriędziałania5,niezaś
jedynieabstrakcyjnysystemopartynapojęciachogólnych.Jegoumowaspołeczna
miałazatemnietylkoteoretycznywymiar,aletakżebardzorealnyipraktyczny.
WjednymzfragmentówswejpracyC.Schmittzauważa,że„posługującsię
metaforąLewiatanaHobbeswystępujeprzeciwkowszelkimreligijnymsposobom
myśleniaopaństwie,wpisującsięwciągwielkichmyślicielipolitycznych”[2008,
s.24].NiewątpliwiewtakimujęciusymboluLewiatanajestsporoprawdy,Hob-
besbowiem,jaksiępowszechniesądzi,chciałuwolnićpaństwoodnegatywnego
wpływuinstytucjiKościoła,którawedługniegoniszczyłaporządekpaństwa,
ipozostawićreligiętylkowtakimzakresie,wjakimsprzyjałabyutrzymaniutego
porządku.Jednakżedominacjatakiejinterpretacji,choćzgodnejzpowszechnym
4WszystkiecytatyzeStaregoTestamentupochodzązBibliiTysiąclecia[1971].
5SamHobbeszwracauwagęnafakt,żedonapisaniajegoLewiatana„dały[mu]powód
zamieszkiczasówobecnych”[2005,s.795].
