Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1lWSTĘP
1l3lPierwiastkichemiczneikosmos
DoXIXwiekuuważano,żewszechświatiśrodowiskoziemskiewcałościsą
niezmienneiistniejąwiecznie.WpołowietegożwiekuCh.R.Darwinprzed-
stawiłteorięewolucjiwbiologii,którastwierdzała,żegatunkizmieniająsię
wczasie,awkońcuprzetrwajątylkonnajsilniejsze”cechydanegogatunkuorga-
nizmów(ryc.1.13).Darwinprzedstawiłswojąteorięwksiążcenopowstaniu
gatunków”(ang.OntheOriginofSpecies)wydanejw1859roku.
DopierwszejćwierciXXwiekuteoriitejnieodnoszonodoinnychdziedzin
wiedzy,łączniezfizyką.W1922roku,poopracowaniuogólnejteoriiwzględ-
nościprzezAlbertaEinsteina(ryc.1.14),rosyjskifizykAleksanderFriedman
rozwiązałrównaniaogólnejteoriiwzględnościdlawszechświatajakocałości.
Zadziwiającewtymrozwiązaniubyłoto,żewszechświatniemożebyćstacjo-
narny.Musisięrozszerzać.PracaFriedmanazostałaopublikowanawczasopiśmie
ZeitschriffürPhysik.PoczątkowoEinsteinsceptycznieoceniłtępracęinawet
wprowadziłdorównańswojejteoriiczłonΛ,żebyzabezpieczyćstacjonarność
wszechświata.JednakpóźniejEinsteinprzyznałracjęFriedmanowi.
WtymokresiewybitnyastronomE.Hubbleobserwowałnowe,coraz
odleglejszegalaktyki.Wwynikutychobserwacjidoszedłdowniosku:wszystkie
galaktykioddalająsięodnaszejzprędkością(V)tymwiększą,imwwiększej
odległości(r)danagalaktykaodnaszejsięznajduje.Wniosektenmapostać
prawaHubble’a(1926rok),zapisywanegowpostaci:
V=H⋅r
gdzie:HtostałaHubble’a,V-szybkośćgalaktyki,r-odległośćodobser-
watora.Imwiększajestodległośćgalaktyki,tymwiększajestszybkośćjej
oddalaniasięodobserwatora.WykorzystującprawoHubble’a,możnaobliczyć
wiekwszechświata(t
H)wedługwzoru:
t
H=r/V=1/H
Długoprzyjmowano,żewszechświatistniejeok.14,4miliardalat.obecnie
uważasię,żejestonookołomiliardlatmłodszy.Wszechświatnieistnieje
wiecznie,maswójpoczątek.Współcześnie,jegopowstanieopisujeteoriaWiel-
kiegoWybuchu.Zupełnienowyetapwrozwojuwspółczesnejkosmologii
ewolucyjnejwiążesięznazwiskiemamerykańskiegofizykaG.A.Gamowa,
dziękiktóremuw1948rokuweszładonaukikoncepcjagorącegowszechświata
opartanateoriiFriedmanaorozszerzającymsięwszechświecie.WedługFried-
mana,napoczątkubyłwybuchkosmicznegopromieniowania(ryc.1.15).
Wybuchwystąpiłwewszechświeciejednocześnieiwszędzie,wypełniającprze-
strzeńbardzogęstąsubstancją,zktórejwciągumiliardówlatpowstaływszystkie
tworzącegoobiekty-Słońce,galaktyki,gwiazdyiplanety,wtymZiemia
iwszystko,conaniejwystępuje.Gamowtwierdził,żesubstancjapierwotna
wszechświatabyłagęstaibardzogorąca.Zachodziływniejreakcjejądrowe,
prowadzącedopowstaniapierwiastkówchemicznych.
16
