Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Odmiany
Hodowlaziemniaka
udoskonaleniemtejmetodywskazują,
żejużniebawemmożebyćonasze-
rokowykorzystywanawkomercyjnych
programachhodowlanychziemniakana
całymświecie.
Wysokowydajnezautomatyzowane
fenotypowanie
Postęptechnicznyumożliwiaobecnie
przeprowadzeniewpełnizautomaty-
zowanegoiwysokoprzepustowego
fenotypowaniaroślinuprawnychpod
względemwieluistotnychcechrośliny
zarównowwarunkachszklarniowych,
jakipolowych.Analizadanychuzy-
skanychzkamermulti-ihiperspektral-
nych,kamertermowizyjnych,sensorów
LiDAR(ang.LightDetectionandRan-
ging)czyultradźwiękowychpozwala
nawnioskowanieotakichcechachjak
m.in.:wysokośćrośliniarchitektura
łanu,tempoprzyrostubiomasy,dojrze-
waniaistarzeniasięroślin,zawartość
chloroflu,wody,białka,cukrów,lignin,
skrobiiwieluinnychcechorazwskaź-
nikówzwiązanychzewzrostemiroz-
wojemroślin,atakżeichreakcjąna
czynnikistresowe.Informacjetakiesą
niezwyklecenneprzypodejmowaniu
decyzjiselekcyjnych.Regularneob-
razowaniepoletekdoświadczalnych
ziemniaka,np.przywykorzystaniuka-
merztegotypusensoramiumieszczo-
nychnadronach,pozwalanaselekcję
rodówhodowlanychcharakteryzują-
cychsięszybkimtempemwzrostutuż
powschodach(coskutkujeprzewagą
wkonkurencjizchwastamiiefektyw-
niejszymwykorzystaniemdostępnych
zasobówwodnych)czyteżwiększąto-
lerancjąnastresybiotyczneiabiotycz-
ne.Obrazowaniemulti-ihiperspektral-
nemożezostaćrównieżwykorzystane
doocenywysokościijakościplonu
bulwpozbiorze,anawetwjegotrakcie
(Slateriinni2017).
12
Biotechnologia
Wykorzystaniebiotechnologiiwhodowli
twórczejroślinmaogromnypotencjał,
jednakbudziogromnekontrowersje.
OilewykorzystaniemetodyMASczy
technikkulturinvitrowhodowliziem-
niakaniebudziuwiększościludzi
żadnychzastrzeżeń,otylewprowa-
dzaniemodyfkacjiwjegogenomieza
pomocątransgenezy(wprowadzanie
genówzinnegogatunku),czycisge-
neza(wprowadzaniegenówztegosa-
mego/bliskospokrewnionegogatunku)
budząjużsporekontrowersje.Istnieje
wieleprzykładównapotencjalnewy-
korzystanietegotypumodyfikacjido
uzyskiwaniaroślinziemniakaopożą-
danychcechachtakichjak:odporność
(np.naP
iinfestans,wirusYziemniaka
czyowady),wartośćodżywcza(pod-
wyższeniezawartościbiałka,witamin,
karotenoidówlubskrobi,obniżenieza-
wartościglikoalkaloidówwbulwach),
wartośćprzetwórcza(obniżenieza-
wartościakrylamidówwproduktach
smażonych,produkcjaskrobibezamy-
lozowej).JednakwkrajachUniiEuro-
pejskiejGMO(organizmymodyfiko-
wanegenetycznie)wciążnieznajdują
akceptacjispołecznej,coprzekłada
sięnaregulacjeprawnedotyczącere-
jestrowaniaiuprawytransgenicznych
odmianroślinuprawnych.Osobną,lecz
równiekontrowersyjnąsprawąjestwy-
korzystaniewhodowliroślinnowocze-
snychtechnikedycjigenomówtakich
jakCRISPR/Cas9.Technikatapozwa-
lanaprecyzyjnącelowanązmianęse-
kwencjinukleotydówDNAwwybranym
miejscuDNA,czylijestnarzędziemdo
wprowadzaniacelowychiprecyzyj-
nychmutacji.Mimo,iżmetodatanie
wprowadzadoroślinyżadnychnowych
genówzinnegoorganizmu,wświetle
obecnegoprawaeuropejskiegonarzę-
dzietojesttraktowanenarówniztran-
sgenezą,aroślinypoddanetejtechnice
sątraktowanejakoGMO.
czylitzw.wybujałościmieszańców.Po
skrzyżowaniuoddalonychodsiebie
genetyczniehomozygotycznychlinii
rodzicielskichotrzymujemypotomstwo
(mieszańceF1)charakteryzującesię
zwyklewiększąproduktywnościąniż
formyrodzicielskie.Całepotomstwo
mieszańcoweF1jestbardzowyrówna-
nefenotypowoigenetycznie(sąhete-
rozygotamipodwzględemwiększości
genów).Jednakwyrównanietoiwi-
gormieszańcówutrzymujesięjedynie
wpierwszympokoleniu.Zastosowanie
hodowliheterozyjnejdotworzeniano-
wychdiploidalnychodmianziemniaka
wymagaprzezwyciężeniawielubarier,
doktórychnależąmiędzyinnymi:zwy-
kleniższyplonformdiploidalnych,de-
presjawsobnaziemniaka,silnasamo-
niezgodnośćwystępującauwiększości
diploidalnychziemniaków.Przeszkody
tesąjednaksukcesywniepokonywa-
neiobecniewielezespołów(głównie
zHolandiiiUSA)prowadziwtymza-
kresiepracebadawczeihodowlane,
apierwszediploidalneodmianymie-
szańcoweziemniakajużsądostępne
narynku.Cociekawe,produktemho-
dowliheterozyjnejsąnasionaodmian
mieszańcowych,aniesadzeniaki,jakto
mamiejscewkonwencjonalnejhodowli
ziemniakatetraploidalnego.
Podsumowanie
Wzrastającaszybkoglobalnaliczba
ludnościwymagarówniedynamiczne-
gowzrostuprodukcjiżywności.Szacu-
jesię,żeabyzaspokoićpotrzebyżyw-
nościoweglobalnejpopulacjiludzkości
wroku2050obecnypoziomprodukcji
żywnościmusiwzrosnąćoconajmniej
70%.Cowięcej,wysokośćtejproduk-
cjipowinnazostaćosiągniętaprzy
wykorzystaniutakiejsamejilościzaso-
bów.Corazwięcejbadaczywskazuje,
żetowłaśnieziemniakodegraważ-
nąrolęwrozwiązaniupotencjalnego
kryzysużywnościowego(Devauxiin.
2020).Historiaglobalnejkarieryziem-
niakanierazudowodniła,żeziemniak
zawszespełniapokładanewnimna-
dzieje.Niemniejjednakwymagato
ciągłychintensywnychprachodowla-
nychnastawionychnatworzenieplen-
niejszychibardziejdostosowanychdo
współczesnychpotrzebodmianziem-
niaka..drinż.JarosławPlich
Heterozyjnahodowla
ziemniakadiploidalnego
Przezdziesięcioleciapanowałojedno-
znaczneprzekonanieowyższościte-
traploidalnegoziemniakauprawnego
nadziemniakiemdiploidalnym.Jed-
nakwostatnimczasiewielubadaczy
orazhodowcówzaczęłopodważać
ustaloneparadygmatykonwencjonal-
nejhodowliziemniaka.Zewzględu
naszeregpotencjalnychkorzyściza-
proponowanozredukowaniepoziomu
ploidalnościziemniakauprawnego
(przejściezpoziomutetraploidalnego
napoziomdiploidalny)orazrozpoczę-
cie,takrozpowszechnionejwinnych
roślinachuprawnych,hodowlihete-
rozyjnej(mieszańcowej).Tenrodzaj
hodowlibazujenaefekcieheterozji,
Ziemniak
Hodowla,agrotechnika,przechowywanieiprzetwórstwoziemniaków
