Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Hodowlaziemniaka
neźródłopożywieniabiedniejszejludno-
ści.Tenbrakzdywersyfkowaniaźródeł
żywnościprzyczyniłsiędotragedii,kie-
dytowpołowieXIXwiekuwystąpienie
przezkilkalatzrzędusilnejepifitozy
Phytophthorainfestans(sprawcyzarazy
ziemniaka)spowodowałoniemalcałko-
witąutratęplonuziemniaka.Brakpod-
stawowegopożywieniabiedniejszych
klasspołecznychwIrlandiispowodował
wystąpienieklęskiWielkiegoGłodu(ang.
GreatHunger,GreatFamine),którybył
przyczynąśmierciokoło1,5milionów
Irlandczyków,abliskomilionzmusiłdo
emigracji.Uprawianewówczasodmiany
ziemniakówbyływzdecydowanejwięk-
szościbardzopodatnenategopatoge-
nainiezachowałysiędodzisiejszych
czasów.Wydarzenieto,pozawywoła-
niemogromnychskutkówspołecznych,
stanowiłorównieżimpulsdorozpoczę-
ciaintensywnychprachodowlanychnad
ulepszeniemodmianziemniaka.
chiliotanum)orazdzikiegatunkiSola-
num.Zaobserwowano,żewszystkie
osobnikipotomne,pochodzącezna-
sionztegosamegokrzyżowaniaróżnią
sięodsiebie,atecharakteryzującesię
lepszymzestawemcechniżjegoformy
rodzicielskiezdarzająsięniezmiernie
rzadko.Zauważonoteż,żesamoza-
pylenieuziemniakaprowadzizwykle
dosilnejdepresjiwsobnej,dlategoteż
standardowąmetodąhodowlanąziem-
niakastałosięgenerowaniezmienno-
ścigenetycznejifenotypowejpoprzez
krzyżowaniedwóchwybranychform
rodzicielskichiselekcjanajlepszych
osobnikówzuzyskanegopotomstwa
(tzw.pokoleniaF1).Obserwacjetesta-
łysiępodwalinamimetodhodowlanych
ibadawczychfunkcjonującychdodziś
(JanskyiSpooner2018).
Pierwszepracenadulepszaniem
wartościgospodarczejziemniakana
terenachPolskidatujesięnadrugąde-
kadęXIXwieku.Jednakzapierwszego
polskiegohodowcęuznajesięHenryka
Dołkowskiego,któryrozpocząłswoje
pracenadhodowląziemniakaw1877
rokuwNowejWsiwMałopolsce.Spro-
wadziłondużągrupęczołowychświa-
towychodmianziemniakairozpoczął
krzyżowaniamiędzynimi.Odmiany
wyhodowaneprzezDołkowskiegowy-
różniałysięwśródnajlepszychówcze-
snychodmianwyższymplonem,wyż-
szązawartościąskrobiiodpornościąna
zarazęziemniaka(Zimnoch-Guzowska,
2017).ZhodowliDołkowskiegopocho-
dziponad100odmianziemniaka,które
szybkozyskałydużąpopularnośćwEu-
ropie.Kilkaznich,jakchociażbyŚwiteź,
Polanin,BusolaczyLech,byłoszeroko
wykorzystywanejakoformyrodzicielskie
przezhodowcówzarównowEuropie,
jakiAmeryce(Roguski1958).Odmiany
temożemyznaleźćwpochodzeniuwie-
luwspółczesnychodmianziemniakana
całymświecie.
Początkihodowliziemniaka
wEuropie
Rozprzestrzenieniesięziemniakana
terenieEuropy,apóźniejnapozosta-
łychkontynentach,możliwebyłodzię-
kiwyselekcjonowaniuform,którebyły
fotoperiodycznieobojętne,czylitakich
któredotuberyzacjiniewymagałydnia
krótkiegoibyływstaniezawiązywaćsa-
tysfakcjonującyplonbulwwwarunkach
dniadługiegopanującychnanaszych
szerokościachgeografcznych.Jednak
zapierwszewEuropiecelowedziała-
niahodowlanenadziemniakiemmożna
uznaćpraceThomasaAndrewKnighta
prowadzoneokołoroku1807(Jansky
iSpooner2018).Zaproponowaneprzez
niegometodyhodowlanepolegałyna
zbiorzeiwysiewienasionpochodzą-
cychzeswobodnegoprzekrzyżowania,
jednakdolat40.XIXwiekuintensywne
pracehodowlaneniebyłyprowadzone.
KlęskaWielkiegoGłoduniejakowymusi-
łaizapoczątkowałaokresintensywnych
prachodowlanychibadawczychnad
ziemniakiem.Początkowostosowane
swobodnezapylaniewwarunkachpo-
lowychzczasemzaczętozastępować
krzyżowaniemcelowodobranychform
rodzicielskichopożądanychcechach.
Dokrzyżowańzaczętowykorzystywać
międzyinnymipołudniowo-amerykań-
skielokalneodmiany(główniezgrupy
Konwencjonalnahodowla
ziemniaka
Podobniejakwprzypadkuinnychga-
tunkówodmianuprawnych,celemho-
dowliziemniakajesttworzenieodmian
lepszychjakościowobądźplenniejszych
odaktualniebędącychwuprawie.Jed-
nakhodowlaziemniakamawielecech
specyfcznychróżniącychjąodhodow-
Hodowla,agrotechnika,przechowywanieiprzetwórstwoziemniaków
