Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Drzeworodowepierwotniaków
Wpierwotniedwuwiciowejkomór-
cejestosiowawiązkamikrotubul,
podobniejakwplemnikuramienic
iroślinlądowych.Pasożytnicze
trypanosomymająjednąwić,przy
czymwiększaczęśćjejosiowegocy-
toszkieletumikrotubularnegoroz-
ciągasięwzdłużkomórki,abłona
tworzyfalującyżagielek.
Jeszczewyraźniejszeadapta-
cjepasożytniczewykazujądiplo-
monady,krewniacyeuglenopier-
wotnieDpodwójnych”komórkach
-zdwomajądramiiczterema
wiciami(rządDiplomonadida).
Sąoneprzystosowanedośrodo-
wiskabeztlenowegoiwzwiązku
ztymutraciłymitochondria.Po
przodkach,zapewnepodobnych
doswobodnieżyjącychtrypanosom,odziedziczyły
osiowąwiązkęmikrotubul.Należydonichchoro-
botwórczaGiardia-pierwszywiciowiecdostrze-
żonyw1681rokuprzezwynalazcęmikroskopu
AntoniegovanLeeuwenhoekawpróbcewłas-
negokału.MacharakterystycznąDprzyssawkę”,
adwajądrawwybarwionympreparaciewyglądają
niczymoczytajemniczegostworu.
15
Prawdopodobnapozycjaewolucyjnawiciowcówznukleoidem
Tajemnicanukleomorfu
WiciowiecCryptomonasmawbruździekomórki
zwinięterurkiwyrzucanenazewnątrzpopodraż-
nieniu,podobniejakomawianedalejbruzdnice,
odktórychjednakróżnisięobecnościąpłaskich
cristaemitochondriów.Jednazjegodwuwicima
dwarzędymastigonem,drugatylkojeden.Swoistą
cechątegowiciowcajestbiałkowapowłokanaze-
wnętrznejstroniebłonykomórkowej(pozbawionej
łusek).Wyposażonyjestonwchloroplastyozadzi-
wiającejbudowie,którezawierajązarównochloro-
fila,jakichlorofilcorazsąotoczonepoczwórną
błonąkomórkową-pomiędzyjejparamiwystępuje
szczątkowyaparatgenetycznyzłożonyzDNA(nu-
kleomorf).Niektórzyautorzyuważają,żejestto
skuteksymbiozypozbawionegochloroplastówwi-
ciowcowegoprzodkazwchłoniętąprzezeńcałąko-
mórkąkrasnorostulubkrewniakakokkolitów(oma-
wianychdalej).Jeślichloroplastykrasnorostówsą
symbiotycznymisinicami,tokryptomonady(klasa
Cryptophyceae)stanowiąprzykładjeszczebardziej
złożonejseriisymbiozwstosunkudoeuglen.
Nukleomorfuniemająjednakinnewiciowce
spokrewnionezkryptomonadami(pokrewieństwo
określasięnapodstawiedanychmolekularnychdo-
tyczącychzarównochloroplastów,jakijądra),co
uważasięniekiedyzapełnyzanikśladuposeryjnej
symbiozie.Takskomplikowanyobraztrudnouznać
zaelegancki,aleprzyrodaniemusirespektowaćna-
szychodczućestetycznychanipodlegaćewolucji
przebiegającejnajprostsządrogą.
Bliskiekryptomonadomwiciowcezkurczliwą
nóżką(haptonemą)mająwielecechpierwotnych.
Haptonemajestwyposażeniemoceanicznychkok-
kolitów(rządCoccolithales;dlabotaników-kla-
saHaptophyceae),któresądziękiniejgłównym
składnikiemoceanicznegowapiennegomułuoraz
skałypowstałejzosadudawnychotwartychmórz,
zktóregoniegdyśwyrabianokredępiszącą.Hap-
tonemamatubularnąbudowęwewnętrzną,od-
miennąodwici,natomiastfunkcjonalniepodobną
doaksopodiumradiolarii,októrymbędziemowa
dalej.Haptonemawystępujetylkouwczesnychna-
gichstadiówrozwojowych,przedwykształceniem
okrywyłusek.Łuskikokkolitówmająróżnorodne
izłożonekształty.PowstająwaparacieGolgiego,
podobniejakniewapniejącełuskiinnychwiciow-
ców,akrystalizacjakalcytujestinicjowanaprzez
uporządkowanepodłożeorganiczneinaśladuje
jegostrukturę.Zwyklerozpoczynasięwpęcherzy-
kachGolgiego,adopowierzchnikomórkidociera
zmineralizowanałuska.Stadiumdiploidalnecyklu
życiowegotegowiciowcamałuskiinneniżjego
stadiumhaploidalne.Obiewicitychwiciowcówsą
gładkie.Chloroplastyzawierająchlorofilaic.
Kokkolitysąpospolitewoceanach,aichliczba
możesięgaćkilkudziesięciumilionównalitrwody.
Wodróżnieniuodokrzemek(Diatomae)ibruzd-
nic(Dinoflagellata),częstotworzącychzakwity,
