Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
cjipublicznejfunkcjonowałaonaażdoupadkuRzeczypospolitej(1795r.).
Historykomdotądnieudałosięwyjaśnićjejpochodzenia.Wiadomotylko,
żeniebyłożadnegooficjalnegopotwierdzeniastatusuKsięstważmudzkie-
go.Dooficjalnejdokumentacjiprzedostałsiępoprostuzleksykiużywanej
przezszlachtężmudzką.
zdrugiejstrony,wszystkiewymienioneokolicznościniepowinnybyć
traktowanejakoprzejawyszerszejautonomiiżmudzi.Przedewszystkim
dotyczytoprawawybieraniastarostyżmudzkiego.Starostówżmudzini
niewątpliwiewybieralisami,jednakspośródosóbodpowiadającychwład-
cy.Dlategocinajwyżsiurzędnicyżmudzcyniezawszereprezentowalilokal-
ne,atymbardziejseparatystyczneinteresy.Raczejodwrotnie,jakpokazuje
przykładKieżgajłów,starostowiemieliswojeosobistedążenia,którenieraz
krzyżowałysięzinteresamiregionalnejelityszlacheckiej.
Niesposóbrównieżzapomniećoprocesachprzemianymiejscowej
elity.NapoczątkuXVw.żmudzkaelitapolitycznawywodziłasięzbar-
dzostarejarystokracjiplemiennej,wktórejdominowałytendencjesepa-
ratystycznelubprzynajmniejdążeniedosamodzielnościwskładzieWiel-
kiegoKsięstwaLitewskiego.Wszystkojednakstopniowouległozmianie:
wczasachdominacjiroduKieżgajłównażmudzi(1409-1527)weliciere-
gionalnejstopniowozwiększałasięliczbarodówniemiejscowegopocho-
dzenia.NajwiększyprzełomnastąpiłwpołowieXVIw.,kiedytokilkapo-
koleńroduChodkiewiczów,piastującychurzędystarostówżmudzkich,do
elityregionusprowadziłowielerodówpochodzącychzRusiiPolski.One
takżestarałysięnależyciechronićprzewidzianewprzywilejachwolności
żmudzinów,gdyżczerpałyztegokorzyściosobiste,aleniezamierzałyda-
lejzachowywaćczystościetnicznejżmudzinów,októrejtakwielemówili
żmudzcyposłowienasejmyWielkiegoKsięstwaLitewskiegojeszczewpo-
łowieXVIw.10OdnowionawdrugiejpołowieXVIw.elitażmudzinie
wyobrażałajużsobieżyciabezWielkiegoKsięstwaLitewskiego,azpew-
nościąteżbezRzeczypospolitejObojgaNarodów.jejpreferencjepolitycz-
newistociedośćwyraźniekontrastująztym,cowidocznejestwretoryce
żmudzkichdokumentówpolitycznychzpierwszejpołowyXVIw.
XIII
10
E.Saviżčevas,Influxofthe“Outside”NobilityintoSamogitiainthe16thCentury,
nzapiskiHistoryczne”2014,t.69,z.4,s.5-24.Oszlachciepolskiejnażmudzizob.j.Drun-
gilas,Erelislokioguolyje.LenkąbajoraiŽemaitijojeXVI-XVIIIa.Migracija,kalba,atmin-
tis,Vilnius2019.
