awięczwiększeniezyskównettozdziałalnościgospodarczejpoprzezzmniej-
szeniezużyciazasobów,ograniczeniedegradacjiizanieczyszczeniaśrodowiska
wcałymcyklużyciaproduktu,przyjednoczesnympodniesieniujakościżycia.
Znaczenietakrozumianegorównoważeniakonsumpcjiwwalcezezmianami
klimatupodkreślonotakżewPorozumieniuParyskim.Wpreambuledotejumowy
możnaznaleźćstwierdzenie,że„[…]zrównoważonystylżyciaorazzrównowa-
żonewzorcekonsumpcjiiprodukcji,wzakresiektórychwiodącąrolępowinny
przyjąćbędącestronątejumowypaństwarozwinięte,sąistotnewdziałaniach
dotyczącychzmianklimatu”(ParisAgreement,2015,s.2).
Wdyskursienatematkonceptualizacjipojęcia„zrównoważonakonsump-
cja”naszczególnąuwagęzasługujeoryginalnepodejścieholenderskiegobada-
czaH.Opschoora(Opschoor,Reijnders,1991,s.8-27).Analizującograniczo-
nośćzasobówprzyrodyidążącdooszacowania,wjakimstopniunależy
zredukowaćichwykorzystanietak,abymiećgwarancjęichdługoterminowej
dostępności(atymsamymmócustalićmaksymalnąprogowąwartośćzużycia
zasobów,poniżejktórejwarunektenbędziespełniony),Opschoorwprowadził
pojęcieprzestrzeniśrodowiskowej(PŚ;environmentalspace−ES).Kilkanaście
latpóźniejpropozycjętęrozwinąłJ.H.Spangenberg(2002,s.297),przyjmując,
żeprzestrzeńśrodowiskowaokreślapewiendostępnyjednostkomzakresmożli-
wościkonsumpcyjnych.Górnylimittegozakresu–„sufit”,narzucajązdolności
odtworzenioweśrodowiska,adolny–„podłogę”,minimalnawielkośćzasobów
niezbędnadoprawidłowegofunkcjonowaniawdanymspołeczeństwie.Zgodnie
ztąkoncepcjązrównoważonakonsumpcjaobejmujewszystkiewolnewybory
konsumpcyjnedokonywanewgranicachdostępnejprzestrzeniśrodowiskowej
mieszczącejsiępomiędzygranicamizrównoważeniaspołecznegoiekologiczne-
go(Spangenberg,2014,s.63).Brakzrównoważeniadotyczywięcnietylko
obserwowanejwrozwiniętychkrajachnadkonsumpcji(overconsumption,hyper-
consumption),aletakże,równieniepożądanejzewzględunamożliwościbudo-
waniazrównoważonegospołeczeństwa,konsumpcjiniedostatecznej(undercon-
sumption).Taostatnianiepozwalabowiemnatzw.godneżycie(dignifiedlife),
którewymagazaspokojenianietylkopodstawowych,fizjologicznychpotrzeb,
alerównieżtychpotrzeb,którychzaspokojeniejestniezbędnedoaktywnego
funkcjonowaniaczłowiekawspołeczeństwie(Lorek,2016,s.561-562).Gra-
ficzneujęciekoncepcjiprzestrzeniśrodowiskowejprzedstawiarysunek1.1.
24