Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
FENOMENOLOGICZNAKONCEPCJAROZUMIENIAEDMUNDAHUSSERLA
prawda,przedmiotowośćdziełasztukiczyprzedmiotowośćteoriinaukowej
prezentującej,jakwprzypadkubotanika.Wkońcuwartośćświętości-rozu-
mianajakoniezawężonysposóbdoświadczaniarzeczywistości,nieprezentu-
jebyturóżynasposóbinstrumentalny,leczpodmiotowo,jakocelsamwso-
bie.TehoryzontyaksjologicznekierująnasząuwagątakżewobecInnych.To,
jakonkto”Innywyłonisięzespotkaniazemną,zależywdużymstopniuod
horyzontuaksjologicznegospotkaniaznim.
Wyobraźmysobiespotkaniedwojgaludzi.Starajmysięspojrzećnajedne-
goznichzperspektywydrugiego.Załóżmy,żetaperspektywajestperspekty-
wąhedonisty.To,cowyłonisięnaszemudoświadczeniu,będzieuwrażliwione
napowabyzmysłowelubbrzydotęludzkiegociała,amożenamożliwośćuży-
tecznegowykorzystaniategożczłowiekadopracy.Użytecznośćmożebyćbo-
wiemwedługMaxaScheleraodmianąwartościhedonistycznej,zwiększającej
nasząprzyjemnośćżycia.Zapewnetensamczłowiekzperspektywyczłowieka
ukształtowanegoprzezwartościwitalnejawiłbysiędoświadczeniuwkatego-
riachtężyznyfizycznejlubjejbraku,byłbyczłowiekiempostrzeganymjako
przejawzdrowialubchoroby.Tensamzaśnumerycznieczłowiekzperspek-
tywywartościduchowych,naprzykładpiękna,postrzeganybyłybywkatego-
riachestetycznych,podkreślającychpięknojegociałaiducha.
Wewszystkichomówionychperspektywachczłowiekbyłbypostrzegany
zewzględunajakąśwartość,istotnądlanasjakoobserwatorów,aniedla
samegopostrzeganego.Ostatniaperspektywa,naktórąSchelerzwracana-
sząuwagę,toperspektywaosobowa,awięcperspektywapozbawionachęci
zawładnięciadrugim,pozbawionachęcizniewoleniagonaszymiwłasnymiza-
interesowaniami.Perspektywaosobowachceinnościdrugiegoczłowieka,nie
uciekaprzednią,niestarasięjejoswoićpoprzezszukaniewspólnychcech-ina-
czejniżczyniłtoDilthey,dlaktóregorozumieniejakiegośnTy”byłoodnale-
zieniemjawTy.TęperspektywęcałościowejprezentacjiInnegomaumożli-
wiśćswoiściepojmowanaredukcjafenomenologiczna,któraobokascezyzmysłów
wymaganukorzeniawoli”orazmiłości.Miłość,czyniecoskromniej:życzliwość,
warunkujeadekwatne,choć,jakzobaczymy,niepełnepoznanieInnego.
Perspektywaosobowaufundowanajestnaponadkonfesyjnymdoświad-
czeniuświętości,któraumożliwiapełniępoznania.Doświadczenietojest
możliwewtedy,gdyczłowiekzdołauwolnićsięzwięzówegocentrycznej
wykładniświata,najczęściejzdominowanejprzezpragmatycznyiinstru-
mentalnyoglądrzeczywistości.Schelermówiłprzytejokazjiopotrzebie
wspomnianejredukcjifenomenologicznej,określanejprzezniegojakorodzaj
wzlotumoralnego.Tenwzlototwieraczłowiekowioczynazasadnicze
oczywistości-takiejakprzeżyciezdziwienia,wywołanegoistnieniemrze-
czy.Najbardziejfundamentalnaoczywistośćdotyczydoświadczeniaistnie-
nia,doświadczeniaobecnościjakotakiej:nktoponiekądniespojrzałwotchłań
absolutnegonic,tenzupełnieprzeoczyrównieżnadzwyczajnąpozytywność
treściwglądu,żewogólejestcoś,anieraczejnic”7,pisałScheler.Husser-
7M.Scheler,SchriftenausdemNachlań.BandIII:PhilosophischeAnthropologie,w:tegoż,
