Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
•
BarbaraOczkowa
żepoodpadnięciuczłonu„chorwacki”serbskiwpewnymsensiepowrócił„do
siebie”7,zachowującnormęjęzykaserbsko-chorwackiego,którawdużymzakre-
sie(ortografia,leksyka)reprezentowaławariantserbski,stądteżstosunekSerbów
doodziedziczonejnormyjestinnyniżChorwatówiBośniaków.Niemusząoni
udowadniaćodrębnościwłasnegojęzyka.WSerbiipodkreślasięjednakcechy
zewnętrzneodróżniającegoodinnych,np.fakt,żejesttojedynywEuropieję-
zykdwualfabetyczny(cyrylicaiłacinka).Pewienwpływnanormęwywieratakże
współczesnasytuacjajęzyka,amianowicieskurczeniesięjegopierwotnegoob-
szaru(np.wchorwackiejKrajinieczywBośni),którerodzitendencjepurystycz-
ne,widocznenp.wstosunkudointernacjonalizmów.
Zkoleikodyfikacjajęzykachorwackiegopo1991rokuprowadzonabyławdu-
chuskrajnegonarodowegopuryzmuipowrotudotradycji,conadajejejobecnie
charakterkonserwatywny,awpewnymsensienawetiarchaiczny,czegokonse-
kwencjąjesttakżedużyrozdźwiękpomiędzynormąpreskrypcyjnąauzualną.
Przykładempowrotudotradycjijestożywianiemartwegood400latalfabetu
głagolickiegowramachruchuneogłagolityzmu.PolitykajęzykowawChorwacji
niejestwolnaodnacjonalistycznychgestów,którerealizująhasło:jednopaństwo
–jedennaród–jedenjęzyk.Rekroatyzacjanormyodwołujesiędotrzechkry-
teriów:systemowego,tradycjiliterackiejoraznarodowego.Wrezultaciegłówną
funkcjąstandarduchorwackiegojestfunkcjadystynktywna–mającaodróżnić
goodjęzykaserbskiego.Niektórzylingwiściwyrażająnawetnadzieję,żejęzyki
tebędąwprzyszłościtłumaczone,czyliżezaniknieichfunkcjakomunikatywna.
Innajestsytuacjajęzykabośniackiego,któryuzyskałstatussamodzielnegoję-
zyka21listopada1995rokunamocypostanowieniaukładuwDayton(USA).
Jegopowstaniewiązanozmotywamiczystopolitycznymi,choćwrzeczywistości
usankcjonowałontakżeaspiracjemuzułmańskichobywateliBośniiHercegowi-
ny,posiadającychpoczuciewłasnejnarodowej8,religijnej,kulturowejijęzykowej
odrębności.Zgodnieztympostanowieniemjęzykniemógłnosićdotychczasowej
nazwyserbsko-chorwacki,lubserbskiczychorwacki.Językbośniackijestbezwąt-
pieniajęzykieminstatunascendi.Podstawęjegonormy,nadalpłynnej,stanowią
pracekodyfikacyjne:BosanskijezikorazPravopisbosanskogajezikaSenahidaHa-
liloviciaiRječnikbosanskogajezikaAlijiIsakovicia.Gramatykitypuszkolnego
oczekująnapogłębionąwersjęnaukową.Językodwołujesiędotradycjiliteratury
muzułmańskiej,szczególniewwarstwiedeserbizowanejleksyki,czemutowarzy-
szyrównieżpuryzmnacjonalistyczny.Pełnionfunkcjęprestiżową,poświadcza-
jąc,żejegoużytkownicy,którzynadaliswojemukodowirangęjęzyka,podnoszą
tymsamymjegostatusdorangijęzykanarodowegoipaństwowego.
7TakformułujetenproblemwswoimartykuleM.Radovanović,Faze(dez)integracijesrpske
standardnojezičkenorme.Ili:kakoje„srpski”(p)ostao„srpski”,[w:]Językisłowiańskie1945–1995.
Gramatyka–leksyka–odmiany,red.S.Gajda,Opole1995,s.15–19.
8Muzułmaniezostaliw1968r.uznanizaodrębnąnarodowośćnapodstawiekryteriumreligij-
nego,copotwierdziłspisludnościprzeprowadzonyw1971r.
