Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Słowowstępne
syntezniebędziemogłarościćsobieprawdobyciatąnajwłaściwszą,najbar-
dziejadekwatnąwzględemprzedmiotuswojegooglądu,conajwyżejktórąś
zkoleisubiektywnąpropozycjąuporządkowaniazgromadzonychuprzednio
faktów.Dopowiedziećponadtowypadałoby,żewobecgeneralnegoprzyrostu
wśródbadaczyświadomościtego,jakzłożonąwistociejestbadanaprzeznich
rzeczywistość-wodniesieniudotematykininiejszegotomumamtunamyśli
przedewszystkimIRzeczpospolitą-ztrudemwyobrazićdałobysięujęcie
bezkrytyczniepowielającedominantydotądwtegotypupracachobowiązujące.
Weźmypoduwagęchoćbyniemalabsolutnywpowszechniezinterioryzowa-
nejwizjiepokiprymatwarstwyszlacheckiej,występującejwroliwyłącznego
praktycznietwórcyiodbiorcykulturyswegoczasu.Mimożetrudnebyłoby
doprzyjęciazupełneowegoprymatuzakwestionowanie,nieulegawątpliwości,
żetakdalekoposuniętanadreprezentacjawytworówtzw.kulturyszlacheckiej
(mamtuprzytymnamyśliidziełatworzoneprzezdzielącyzniąpodobny
oglądrzeczywistościkler)siłąrzeczypoważniewygłuszaprzejawyobecności
innychniżonawarstwspołecznych,jakkolwieksamewsobienieliczneczy
małoznaczącebyoneniebyły.Mieszczaństwo,krótkomówiąc,ajużnapewno
chłopstwo,pozostajądlabadaczaepokdawnych,pozazupełnymiwyjątkami,
zasadniczonieme.Ichybaniedokońcawspółczesneliteraturoznawstwowie,
cozowymmilczeniempocząć.
Innymzagadnieniemwymagającymmoimzdaniempoważnegoprzedefi-
niowaniajestkwestiagranicwpojmowaniutego,codokładnie-wokresie,
októrymmowa-wobrębiepojęciapolskiegopiśmiennictwawistociesię
mieści.Skorosłuszniestatuspełnoprawnychtekstówrodzimejkulturyprzyzna-
jemy,bezwiększychraczejzastrzeżeń,utworomłacińskimitrudnowyobrazić
sobiepełenobrazówczesnejliteraturybezichuwzględnienia,cozutworami
stworzonymiwinnychużywanychnatereniewieloetnicznejRzeczypospolitej
językach:niemieckim,czeskim,ruskimczyhebrajskim?Aozwodniczości
kryteriumczystolingwistycznegoprzekonująsięmiędzyinnymibadaczekul-
turypograniczy,zwłaszczamocnolabilnychpodtymwzględemwschodnich
rubieżynaszegokraju.Interesującego,trudnegodojednoznacznegozaklasy-
fikowania,przykładudostarczająchociażbyujawnioneprzezBarbaręDzierża-
nowskąDpieśniruskie”3,aleproblemtenwnaukowejrefleksjipojawiłsięjuż
wczasachAleksandraBrücknera,którywodniesieniudospisanejwosobliwej
mowietranslacjiMarinowejRzeziniewiniątekmówiłoD»okazie«(sic!)litera-
turyrusko-polskiej”4.Nowegopogłębionego,aleibardziejzdynamizowanego
niżdotądujęciadomagałybysięrównieżrelacjerodzimegopiśmiennictwa
3Zob.B.Dzierżanowska,PieśniruskiezebranezrękopisówBibliotekiNarodowej,DBarok.
Historia-Literatura-Sztuka”52,2019,2,s.203-221.
4A.Brückner,DEpopejabazyliańska”.Nieznanyokazliteraturyrusko-polskiej,DZapysky
NaukowohoTowarzystwaim.Szewczenka”1913[1914],s.197-206.Krytycznewydanie
utworu:G.Marino,[przeł.]Anonim,OzabiciuMłodzianków,wyd.R.Rusnak,Warszawa2012
(BibliotekaPisarzyStaropolskich,41).
