Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
cje,którychcelembyłoosłabieniezwiązkumitologiizpogańskąreligią:
euhemeryzm,alegorezaorazinterpretacjaastrologiczna.Przetrwałyone
czasyśredniowieczaizasadniczowpłynęłynasposóbwykorzystaniatej
częścitradycjiantycznejwliteraturzepóźniejszychepok.
Próbęodrodzeniakulturystarożytnej,wtymrównieżreintegracji
wizerunkubóstwmitycznych,podejmąhumaniścirenesansowi,dla
którychantykstałsięautonomicznymhistoryczniewzorcemkultury.
Nieoznaczato,żebyłpowszechnieibezkrytycznieakceptowany,czego
dowodemtoczącysięnaróżnychpłaszczyznach—ideologicznej,na-
ukowejiliterackiej—tw.spóroantyk,awięcniezgodnośćcodooceny
wartościdorobkustarożytnejkulturywkontekścieoczekiwańipotrzeb
współczesnegotwórcyczyodbiorcy.Jegoczęściąbyłspóromitologię;
mimoiżbóstwaantycznezreprezentantówreligiipogańskiejpraktycz-
nieprzekształciłysięwalegoriedobrychlubzłychcech,przeciwnicy
mitologiinadalkwestionująjejwartośćpoznawczą,anawetsugerują
negatywneoddziaływanienaczytelnika.Siedemnastowiecznypoeta
orazbadacziteoretykliteraturyMaciejKazimierzSarbiewskidowodzi,
iżmitologiazawierafabułyzmyśloneinieprawdopodobne,więcjejza-
stosowaniewpoezjibyłobysprzecznezArystotelesowskązasadąsztuki
jakonaśladowaniarzeczywistości.Dlatwórcychrześcijańskiegoznacz-
nieodpowiedniejszymźródłeminspiracjijestBiblia,zbiórpouczają-
cychopowieściibudującychpostaw.Paradoksalnie—zresztąpodobne
sprzecznościdostrzegamyuRejaiinnychtwórców—Sarbiewski-poeta
wpraktyceniestroniodmitologizmów,aobszernytraktatDiigentium
(Bogowiepogan),będącyprawdopodobnieczęściązamierzonejencyklo-
pediioświecieantycznym,zawieraalegorycznewykładnieznaczenia
poszczególnychbóstw.Właśniealegoreza,którapozwoliłatraktować
mitologięjakoźródłofilozofiimoralnejiwiedzyocnotachetycznych,
umysłowychispołecznych,stanowiłanadalgłównyargumentzapo-
zostawieniemmitologiiwliteraturze,takżewwypowiedziachinnych
przedstawicielirenesansuibaroku,takichjakErazmzRoterdamu,
AntonioPossevino,FrancisBacon,HenrykSchaeve.Wiedzaomito-
logiibyłaponadtowoczywistysposóbczęściąwiedzyoantykuijej
poznawanieleżałowkręguzainteresowańhumanistów.Wyrazemtych
fascynacjibyłyrozlicznekompendiaiencyklopediemitologiczne,ko-
mentarzedostarożytnychiśredniowiecznychmitografiiorazrozprawy
teoretyczne,wktórychpróbowanozdefiniowaćpojęciemitu.
Jużpobieżnalekturastaropolskichtestówniepozostawiawątpli-
wości,iżniezależnieodsporówfilozoficznychiświatopoglądowych
mitologizmysąnieodłącznymelementemXVI-iXVII-wiecznejlitera-
tury.Wynikatoprzedewszystkim,powtórzmy,zliterackiegocharak-
terugrecko-rzymskiejmitologii,wobecczegowykorzystywanietradycji
—8—
