Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Żywanowska,Agresjauosóbzlekkąniepełnosprawnościąintelektualną,Kraków2009
ISBN:978-83-7850-330-9,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2005
Rozdział1.
Agresjawświetleliteratury...
29
frustracja–agresjajedynymbodźcemodpowiedzialnymzawystąpienieagresji
frustracyjnej,gniewnejczyemocjonalnejjestfrustracja.
Istniejezwiązekmiędzywielkościądoznanejfrustracjiapoziomemnapięcia
przezniąwywołanegoiostateczniesiłątendencjidozachowaniaagresywnego.
Wywołanaprzezfrustracjętendencjadoagresjijesttymwiększa,imwiększa
jestwartośćzablokowanegocelu,imbardziejjegoosiągnięciejestprzezdaną
frustracjęuniemożliwioneiimwiększaliczbadziałańzostajezablokowana(por.
Wojciszke,2000).Rezultatemskumulowanychworganizmienapięć,naskutek
pobudzeniawywołanegoróżnymifrustracjami,sąagresywnereakcjeozdecydo-
waniewiększejsile.OkreśleniaDfrustracja”używasięzarównowodniesieniudo
samejprzeszkody,sytuacji,wktórejnastąpiłozablokowaniepewnychpotrzeb
człowieka,jakinegatywnychemocjitemutowarzyszących.Dofrustracjidocho-
dziwięcwwynikuzderzeniasiędwóchprzeciwstawnychtendencji:zamiarujed-
nostkiiniemożnościspełnieniagoprzytowarzyszącymsilnymemocjonalnym
pobudzeniu.Szczególnarolaprzypadatupotrzebomafiliacji,uznaniaspołecz-
negoisamorealizacji(Skorny,1991).
Wystąpienieagresjiwformiebezpośredniegoatakunaźródłofrustracjinie
zawszejestmożliwe;czasemzablokowanajestmożliwośćjakiegokolwiekwy-
rażaniatendencjiagresywnychwzachowaniu.Dziejesiętakwtedy,kiedysiła
tendencjihamującychagresjęwynikającazlękuiobawyprzedkarąjestwiększa
odsiłytendencjipobudzającejdoagresji.Wtakiejsytuacjiagresjamożezostać
przemieszczonanainnyniżźródłofrustracjiobiekt,wyrażaćsięwinnej,zmie-
nionej,mniejzagrożonejkarąpostaci(Marcus-Newhalliin.,2000).
Obecniewiadomo,żeniekażdafrustracjaprowadzidoagresywnejreakcjiinie
każdyaktagresjijestwynikiemzaistnieniasytuacjifrustracyjnej.Udowodniono,
żeagresjapowstajenietylkowwynikufrustracji.Frustracjamożeprowadzić,
pozaagresją,dofiksacji(wielokrotnegopowtarzaniategosamegozachowania
mimojegonieskuteczności),regresji(prymitywnychformzachowańlubtypo-
wychdlawiekuznaczniemłodszego),apatiiiwycofywaniasię,atakżedozabu-
rzeńpsychosomatycznych.Możerównieżwyzwalaćniekonstruktywnetechniki
pozbywaniasięnegatywnegonapięcia(alkohol,narkotyki)(Frączek,1966,1973;
Rosenzweig,1938,1944,1958).Trzykierunkisąwłaściweagresji:nazewnątrz
(ukierunkowananaotoczenie),dowewnątrz(ukierunkowananasiebie)iunik
(zwalczanieagresjiprzezzaprzeczeniesytuacjifrustracyjnej).Reakcjeagresywne
mogąprzyjmowaćtrzyformy:dominowaniaprzeszkody,obronyegoipotrzeby
rozwiązania–usunięciaprzeszkodyfrustracyjnej(por.Sławińska,1991).
TenrodzajfrustracjiprzyjętookreślaćterminemDagresjapofrustracyjna”lub
Dgniewna”.Tojedna,aleniejedynazformagresjiimpulsywnej.Innejejformy
stanowiąkonsekwencjedoświadczeńawersyjnych,takichjakzagrożenieegzy-
stencji,zagrożenielubzaburzenie/zachwianiewłasnejwartości,działaniesilnych
bodźcówsensorycznych,np.hałasu,temperatury.Takwięcfrustracjatoczynnik
predysponującydoagresji,aleniewyznaczającyjejwsposóbautomatyczny.
