Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.Szczęściejakozmiennapsychologiczna
29
ArystotelesowskiepojęciahedonizmuieudajmoniiAlanS.Waterman
przełożyłnapsychologicznepojęciaprostychprzyjemności,któreprzeciw-
stawiłekspresjiJa.EudajmoniawedługWatermanamożebyćrozumiana
jakocoś,coprzejawiasięwdziałaniach,wktórychjednostkawyrażaistotę
własnegoJa(WATERMAN1993,za:KING,EELLS,BURTON2007).RównieżCa-
rolD.Ryffeudajmonięokreślajakodążeniedoperfekcji,któreumożliwia
realizacjęprawdziwegopotencjałuczłowieka(RYFF1995,za:KING,EELLS,
BURTON2007).Szczęściewujęciuhedonistycznymmożepojawiaćsiębez
wysiłkupodejmowanegoprzezjednostkę,natomiastosiągnięcieeudajmonii
bezpodjęciawysiłkuniejestmożliwe(RYAN,DECI2001).
Możnazatempowiedzieć,żepsychologowieprzezpoczucieszczęścia
(określanerównieżinnymiterminami,np.dobrostanempsychicznym,za-
dowoleniem,satysfakcją)rozumiejąalbopewienwymiar,naktórymmożna
uporządkowaćpoznawczesądyjednostkiodnoszącesiędowartościisensu
jejżyciaalboteżbilansdoświadczanychprzezniąemocjiinastrojówod
bardzopozytywnychdozdecydowanienegatywnych.Podziałtenwydajesię
podziałemjedynieformalnym,ideowym,człowiekbowiemdokonującoce-
nywłasnegodobrostanu,odwołujesiędoobuprzedstawionychmiarjako-
ściwłasnegożycia,zarównohedonistycznej,jakieudajmonistycznej.Oba
tenurtydotycząposzukiwaniaodpowiedzinapytania:Odczegozależy
zdrowiepsychiczne,dobrostan,szczęście,zadowoleniezżycia?Czyistnieje
możliwośćrozwoju,wzmacniania,doskonaleniatychwszystkichpożąda-
nychatrybutówczłowiekaorazsposób,wjakimożnatozrealizować?
Ztegopunktuwidzeniaobanurtypsychologiipozytywnejważneipo-
mocneczłowiekowiwjegodociekaniachdoprawdyodobrymżyciu
(CZAPIŃSKI2004c).
Psychologowiedefiniującpojęcieszczęścia,zwracająjeszczeuwagęna
dwawymiary,tj.:poziomaktywacjiorazstopieńobiektywności.Jeślicho-
dziowymiarpierwszy(poziomaktywacji),toszczęścieobejmujedoznania
odstanówniskiejaktywacji(np.zadowolenie,równowagapsychiczna,spo-
kójducha)dostanówwysokiejaktywacji(np.radość,podniecenie,eksta-
za).Stopieńobiektywnościłączysięnatomiastzustaleniemstanuemo-
cjonalnegonapodstawiekryteriówwewnętrznych(subiektywnych)bądź
zewnętrznych(obiektywnych).Naprzykład,chociażzadowolenieiradość
różniąsiępoziomemaktywacji,toobieteemocjemająnieuchronnykom-
ponentsubiektywny1jednymznajbardziejwiarygodnychichwskaźników
samoopisy(AVERILL,MORE2005).Prezentacjaniniejszejklasyfikacjidefi-
nicjipojęcia„szczęście”zostałaprzedstawionawtabeli1.
Napotrzebypodjętychbadańzawiodącązostałaprzyjętakoncepcja
szczęściarozumianegojakoeudajmonia,którejbliskajest,sformułowana
przezM.CSIKSZENTMIHALYIEGO(1998),„koncepcjazaangażowania(flow)”,
określanarównieżmianem„koncepcjiprzepływu”.Zaangażowaniejest