Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DIAGNOZOWANIEJAKOUMIEJĘTNOŚĆPRAKTYCZNAIOBSZARZAINTERESOWANIANAUKI
Persäkylä,1998),abyrespektowałyonewymógtrafnościwewnętrznejize-
wnętrznej,abysposóbichprowadzeniaiopisuzapewniałichpowtarzalność
(rzetelność),bybyłyoneobiektywne(wolneodstronniczości),należyteżsta-
raćsiętworzyćistotne(ważne)teorieorazugruntowywaćwspółmiernośćmię-
dzyteoriąaobserwacjami.
Wyróżnićmożna(Denzin,Lincoln,1997)najsilniejwystępującewsporze
dwapodstawoweparadygmatypozytywizm(nastawionynaweryfikacjęteo-
riiipowtarzalnośćbadań)ipostpozytywizm8czyinterpretywizm9(nastawiony
naodkrywanieiproblematykętrafności).Badaczeopowiadającysięzapozy-
tywistycznymparadygmatemprzyjmują,żebadanarzeczywistość(takżespo-
łeczna)jestzewnętrznyminiezależnymodjejobserwatorauklademodniesienia.
Zgodnieztymuznająoni,żemetodywykorzystywanewnaukachprzyrodni-
czychmogąipowinnybyćstosowanerównieżwnaukachspołecznychorazże
ituzadaniembadaczyjestweryfikacjahipotez,obiektywnośćwpodejściudo
przedmiotubadań,wykorzystywaniemetodilościowych(wszczególnościpo-
miaruistatystycznychmetodwnioskowania),używanieneutralnegojęzyka
naukowegoiposzukiwaniezależnościprzyczynowo-skutkowychorazwyja-
śnianiezapomocąprawogólnych.
Natomiastbadaczeodwołującysiędopostpozytywizmu,zamiastposzuki-
waniaprawogólnychkoncentrująsięnaopisowejanalizierzeczywistości,po-
zwalającejichzdaniemlepiejodkrywać,rozumiećiinterpretowaćzjawiska
społeczne.Przyjmująoni,badanierzeczywistościtojednocześniewpływanie
naniąiodrzucajązałożenieorzeczywistościjakoniezależnymodobserwatora
układzieodniesienia.Podkreślają,żenarzędziembadaniawnaukachspołecz-
nychjestludzkiumysłiżeniedasięcałkowicieoddzielićbadanego(umysłu)od
badających(umysłów).Zwracająuwagęnato,żebadanarzeczywistośćjest
tworzonapsychologicznie(subiektywnie)ispołecznie.Podzielającytenpara-
dygmatbadaczeposługująsięgłówniemetodamijakościowymi,pozwalający-
miichzdaniemlepiejrozumiećdążenia,przekonania,wartościorazpoznaw-
czeisymbolicznedziałaniaosóbprzeznichbadanych.
Zwracasięteżuwagę(Boeree,1998)nasubiektywnemotywypodejmowa-
niabadańwparadygmaciejakościowym,wynikającezobawy,żepozaobsza-
rembadańznajdziesięto,costanowiistotężyciaspołecznego.Dlaniektórych
badaczyjużsamamanipulacjaeksperymentalnajestnieetycznapodczasgdy
obiektybadawczefizykiczynawetbiologiiraczejniemająnicprzeciwkoniej,
toludziezasadniemogąodnieśćwrażenie,żenaruszasięichprywatność,pod-
ważaszacunekdosiebie,anawetnarażazdrowie.Dlainnychzkoleiredukowa-
nieistotyludzkichdziałańdotego,comierzalneimożliwedowyrażeniapod
postaciąliczbczyteżdofizjologiijestwypaczaniemtego,coludziedoświad-
czają.Inniwątpiąwmożliwośćeksperymentalnegobadaniawszystkichtych
8
Termin„postpozytywizm”wydajesiębardziejoddawaćzmianęmyślenianatematsposo-
buuprawianianaukiniżtermin„paradygmatjakościowy”(Lather,1999).
9
TerminzaDenziniLincoln(1994).
21