Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Edukacjaalternatywnarodzilicznedylematyzarównowteorii,jakiwpraktyce,dlategokażdaokazjadowymianypoglądów,idei,prezentacjirozwiązań
teoretycznychipraktycznych,doprowadzeniasporówczywzmacnianiawłasnychcelówirodzajówzaangażowania–będziewpisywaćsięwdobrowspólne,
zktóregowkolejnychlatachbędąmoglikorzystaćinni,choćinamzapewnetenudziałprzydasiędoczegośistotnego(zapewnetuiteraztrudnego
dowymienienia).Spóropedagogikęiedukacjęalternatywnąjestpodtrzymywanywwielupublikacjachteoretykówipraktykówoświatowych,podczas
konferencji,sesji,wmediachorazwprogramachiwtreściachkształcenianauczycieliczywychowawców,ponieważjestonsymptomemnieustającejwalki
owolnośćwkształceniuiwychowaniumłodegopokolenia.
Upominaniesięróżnychpodmiotówoświatowychoprawodoniezależnejmyśliipraktykiedukacyjnejjestdlajednychdopominaniemsięprzedewszystkim
opodstawoweprawoczłowiekadobyciasobąwkażdejsytuacji,dobyciaprawdziwym,indywiduum;dlainnychzaś–wołaniemopowrótdoźródełitradycji
szkołyjakoinstytucjiwszechwładzyiwszechwiedzy.
DlatychpierwszychetostakpojmowanejedukacjisięgaswoimikorzeniamidozapoczątkowanegowwiekachXVIIiXVIIIliberalizmu,którego
przedstawicieleafirmująpluralizm,tolerancję,maksymalnąwolnośćindywidualną,ochronęprawczłowieka,dowartościowująinicjatywywprocesiekształcenia
iwychowania,wolnyrynekikonkurencję,prowokujądobuntuprzeciwkoistniejącymstandardom(przeciwkoformalizmowi,konserwatyzmowi,
autorytaryzmowiitp.).
Dlatychdrugichupominaniesięoalternatywnośćjestroszczeniempowrotudonormalności,czylistandardówwytężonejpracy,posłuszeństwa
iautodyscyplinydlawszystkichpodmiotówedukacji.Konserwatyzmstajesiętakżeargumentemwobecrozwiązańniekonwencjonalnych,alternatywnych,
ponieważtworzyprzekonanie,żeinnowacjeiwolneinicjatywyedukacyjneniesąwstaniezmienićobrazu„statystycznej”większości.Grasił
trwa1.Kontrowersjezaczynająsięjużnapoziomieetymologicznegowyjaśnianiapojęć„pedagogikaalternatywna”i„edukacjaalternatywna”.Niektórych
pedagogównajbardziejdręczyprzymiotnik„alternatywna”,którybudziskojarzeniazczymśniepewnym,kontrkulturowym,niesprawdzonym,marginalnym,
odrębnym,niekonwencjonalnym,nienaukowym.
PrzyczyniłasiędotegoniewątpliwiepropagandaczasówPRL,kojarzącatentypedukacjizdziałaniemantypaństwowym,czylinielegalnym,opozycyjnym,
wywrotowym,reakcyjnym,anarchistycznymitp.Towłaśniewówczassytuowanoedukacjęalternatywnąpozapaństwowymsystememoświatowym.Wszystko,
coniebyłozaprzyzwoleniemtotalitarnejwładzywpisanewnurtpaństwowegokształcenia,stawałosięantypaństwowe,awięcbyłojużztegopowodu
niepożądane.Dlatakrozumianejalternatywyniebyłowspołeczeństwiemiejscaipolitycznegoprzyzwolenia.Traktowanojąjakoniemieszczącąsięw
obowiązującymładziespołeczno-politycznym,toteżnajlepiejbyłobyjąprzynajmniejodizolować,jeślijużniejestmożliwecałkowitejejusunięciezpola
widzeniaidostępnościpublicznejczywyrzucenienaśmietnikhistorii.
Władzazawszemiałazedukacjąalternatywnąkłopot,ponieważtaobierałasobiekierunekrozwojuioddziaływańwedługwłasnejmisjiiwłasnegoprojektu,
bezwzględunazamiaryiinteresywładzy.Towłaśnietentypedukacjistawiapodznakiemzapytaniapowszechnyładoświatowy,stającsięswoistegorodzaju
wirusemoporu,niechęciczyodmiennegozaangażowania,przedktóregoinwazjąniedasięjużzaszczepić.Tymczasemdziejepedagogiki,rzeczywistość
edukacyjnaiteoriapedagogicznacałkowicieprzeczątakiejinterpretacjitegofenomenuzperspektywyzagrożonejtotalitarnejwładzy.Jakstwierdza
A.Nalaskowski:
Alternatywnośćedukacyjnamożebyćpojmowanajakorodzaj„konstruktywnejkrytyki”.Jestbowiemekspresjąniezgodynaokreślonytypdziałańedukacyjnychzjednoczesnąpropozycjąstosowania
wichobrębieinnychrozwiązań2.
Każdapróbazmianypowszechnieobowiązującegostanurzeczyjestdziałalnościątwórczą.Piętnowaniejej,wyszydzaniezniejsąwyrazembezsilnościwładz
narzeczutrzymaniastatusquo,ładu,obowiązującejprzejrzystościijednoznaczności.Wystarczysięgnąćdoleksykonuczysłownikapedagogicznego,
byprzekonaćsię,żeedukacjaalternatywnaoznaczatakitypkształceniaczywychowania,któryjestwjakiśszczególnysposóbodmiennyodpowszechnie
oferowanegoprzezinstytucjeoświatowe.Szkołyalternatywneokreślanesązatemtakżejako:wolne,otwarte,niezależne,nietradycyjne,prywatne,innowacyjne,
doświadczalne(eksperymentalne),szkołyreformitp.Niektórezcechwyróżniającychteszkołyspośródszkółniealternatywnychpokrywająsięzesobą,toteż
corazczęściejpedagodzykomparatyścimająproblemzustaleniemjednoznacznych,ostrychgranicmiędzynimi.
Mamynadzieję,żekolejnymonograficznytomstudiówzpedagogikialternatywnejuruchomiipodtrzymadebatęnajejtemat.Zachęcamydodyskusji,
wymianymyśli,poglądówinowychpodejśćdoedukacji.
ZbyszkoMelosik
i
BogusławŚliwerski
1.
DodatkowpłytaDVDdoączonadoksiążkizawieraplikiwideo:
1.Film„NaBednarskiej.Kalejdoskopszkolnejdemokracji”
2.WywiadzKrystynąStarczewską–dyrektoremGimnazjumSpołecznegonr20wWarszawieprzyul.Raszyńskiej22
3.WywiadzMichałemZiętkiemiAnnąDzierzgowską–absolwentamiISpołecznegoLOim.MaharadżyJamSahebaDigvijaySinhji,aobecnienauczycielamiszkółdemokratycznych„Bednarska”
4.WywiadzPiotremLaskowskim–dyrektoremWielokulturowegoLiceumHumanistycznegoim.JackaKuroniawWarszawieprzyul.Kłopotowskiego31
5.WywiadzJanemWróblem–dyrektoremISpołecznegoLiceumOgólnokształcącegoim.MaharadżyJamSahebaDigvijaySinhjiwWarszawieprzyul.Bednarskiej2/4
6.WywiadzNadiąPawelczyk–premieremrządu(radyszkoły),uczennicąklasymaturalnejLOim.IngmaraBergmanawWarszawieprzyul.Raszyńskiej22
7.WywiadzMartąŁugowską–nauczycielemISpołecznegoLiceumOgólnokształcącegoim.MaharadżyJamSahebaDigvijaySinhjiwWarszawieprzyul.Bednarskiej2/4
8.WywiadzMagdalenąKiziukiewicz–nauczycielem,sędziąSąduSzkolnegoZespołuSzkół„Bednarska”
9.WywiadzuczniamiGimnazjumSpołecznegonr20wWarszawieprzyul.Raszyńskiej22
10.WywiadzKatarzynąWiśniewską–matkątrójkiuczniówZespołu„Bednarska”,wicemarszałkiemSejmuSzkolnego
Materiałzrealizowali:WłodzisławKuzitowicziPiotrSobczak
Bibliografia
ŁukaszewiczR.,Szkoływolneaproblemysamorządności[w:]R.Łukaszewicz(red.),Edukacjawobeczmianlokalnychiglobalnych,„ActaUniversitatisWratislaviensis”,1622,Wrocław1994.
NalaskowskiA.,Obsesjaalternatyw?,„Teraźniejszość–Człowiek–Edukacja”2001,nr4,s.73.
1R.Łukaszewicz,Szkoływolneaproblemysamorządności[w:]R.Łukaszewicz(red.),Edukacjawobeczmianlokalnychiglobalnych,„ActaUniversitatisWratislaviensis”,1622,Wrocław1994,s.65.
2A.Nalaskowski,Obsesjaalternatyw?,„Teraźniejszość–Człowiek–Edukacja”2001,nr4,s.73.
