Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Postulatyekonomiiumiaruapodejściebadawczewspółczesnejekonomii
45
zachowaniupewnychwarunków.TomaszzAkwinuudzielatwierdzącejodpowiedzi
napytanieHczyzapożyczonepieniądzewolnodomagaćsięjakiejśinnejkorzyści?”
[ibidem,s.147].Częściowarehabilitacjaoperacjikredytowychutorowaładrogęrozwo-
jowigospodarkikapitalistycznej,wktórejoperacjetestanowiąnieodzownyelement.
Normatywnepodejściedozagadnieńgospodarowaniabyłodominującezarówno
wstarożytności,jakiwśredniowieczu.Wkoncepcjachetycznychfilozofówinauce
społecznejKościołaumiar,zwłaszczawsferzekonsumpcji,odgrywałistotnąrolę
wutrwalaniuistniejącychrelacjispołecznych.Otwarciesięnapotrzebyczłowieka
stanowidziedzictwomyślirenesansu.Teocentrycznyświatopoglądzostałzastąpiony
przezantropocentryzm.Wcentrumrefleksjiznalazłsięczłowiek.Rozpadfeudal-
nychrelacjispołecznychopartychnazwyczajuitradycjisprawił,żewyznacznikiem
pozycjispołecznejwcorazwiększymstopniustawałsięcenzusmajątkowy,anie
urodzenie.Wtymkontekściedążeniedobogactwaprzestajebyćrozpatrywaneje-
dyniewperspektywiezaspokojeniaindywidualnychpotrzebjednostek.Powolistaje
sięonomechanizmemumożliwiającymawanswhierarchiispołecznejorazszacu-
nekwspółobywateli.Odtegomementunastępujepowolnekrystalizowaniesięnauki
ekonomii,którejprzedmiotem,costwierdzająosiemnastowieczniklasycyekonomii,
staniesiębogactwo.
2.3.Bogactwoiumiarwgospodarcerynkowej
Kształtowaniesięnowoczesnegospołeczeństwa,któregopodstawowymczynnikiem
łączącymjednostkistająsięrelacjerynkowe,stanowiłonastępstwoewolucyjnego
procesutrwającegoodpoczątkuXVIdopołowyXVIIIw.,kiedytonawyspachbry-
tyjskichrozpoczęłasięrewolucjaprzemysłowa,aprominentnimyślicieleszkockiego
oświecenianaczelezAdamemSmithemprzyczynilisiędowyodrębnieniazreflek-
sjifilozoficznejnowejdyscyplinynaukowej–ekonomii.Upodstawekonomiiległo
założeniewynikającezfilozofiiutylitarystycznej,zgodniezktórymnajwyższedobro
stanowipożytekjednostkilubspołeczeństwa
8
.Wkomponowanieutylitarystycznych
założeńwteorięekonomiisprawiło,żeprodukcjędóbrumożliwiającychzaspokoje-
niepotrzebkonsumentówzaczętopostrzegaćjakośrodekrealizacjicelówzbieżnych
zfilozofiąutylitarystyczną.
Wpracachklasykówekonomiipodstawowyproblemdotyczyłwyjaśnieniaczyn-
nikówumożliwiającychwzrostbogactwanarodowego.AdamSmith,przedstawiając
w1776r.swojemonumentalnedzieło:Badanianadnaturąiprzyczynamibogactwa
narodów,poszukiwałczynnikówumożliwiającychwzrostprodukcji.Zarównoon,jak
ijegodziewiętnastowieczninastępcypodzielaliprzekonanie,żewzrostbogactwa
8Zwolennikamiutylitaryzmubylim.in.:FrancisHutcheson,poktórymkatedręfilozofiimoralnejna
UniwersyteciewGlasgoww1751r.objął,uważanyzaojcaekonomii,AdamSmith.Utylitaryzmreprezen-
towalirównieżDavidHumeorazJeremyBenthamiJohnS.Mill.
