Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
I.Ekonomiaumiaru–nowyparadygmatwekonomii
społecznego,którewspółcześniemoglibyśmyutożsamiaćzewzrostemgospodarczym,
zależyodefektywnegowykorzystaniaczynnikówprodukcji:ziemi,kapitałuipracy.
Wdynamizacjiprocesówgospodarczychszczególnieistotnąrolęodgrywałaaku-
mulacjakapitałudokonującasięzzysku.Maksymalizacjakonsumpcjimożliwajest
wówczas,gdywprocesieprodukcjiwytworzonezostanąokreślonedobra.Produkcja
jednakniebyłabymożliwa,gdybynieakumulacjakapitałudokonującasiękosztem
rezygnacjizbieżącejkonsumpcji.Wodniesieniudopostulatówekonomiiumiaru
oznaczato,żepewnaczęśćspołeczeństwa–przedsiębiorcyokreślanirównieżjako
kapitaliści–wykazującwstrzemięźliwośćwsferzekonsumpcji,tworząoszczędno-
ści,którenastępnietransformowanesąwinwestycje.Wklasycznejteoriiekonomii
oszczędnośćjestcnotą,gdyżtodziękiniejmożliwyjestprocesinwestycyjny,wzmac-
niającystronępodażowągospodarki.
Opisującspołeczneuwarunkowaniarozwojukapitalizmu,niemieckiekonomista
isocjolog–MaxWeber–zwróciłuwagęnaznaczeniemotywówreligijnychietyki
wprocesiekształtowaniasięduchakapitalizmu.ZgodniezteząWeberatam,gdzie
dominacjęzyskałprotestantyzm,najlepiejrozwinąłsiękapitalizm
9
.Protestantyzm,
wprzeciwieństwiedokatolicyzmu,wwiększymstopniuakceptowałdążeniedo
bogactwa.Sukcesekonomicznywżyciudoczesnymtraktowanotujakokonsekwen-
cjębłogosławieństwabożego,aniejakoprzeszkodęwzbawieniuduszy.Dążenie
dobogactwauzasadnianonagruncieteologicznymzapomocąteoriipredestynacji,
zgodniezktórązbawienieduszyjestaktemłaskibożejiczłowiekniemożeowego
rozstrzygnięciazmienićprzezdobreuczynki.Jedynecopozostajeczłowiekowi,to
szukaćpośredniegopotwierdzenia,żezostałpredestynowany.Dlategoteżprotestan-
ciwykazywalisięwstrzemięźliwością(umiarem)wprocesiekonsumpcji,akumulując
jednocześniekapitałipracującwydajnienasukceswżyciudoczesnym.Tozkolei
sprzyjałorozwojowiinstytucjikapitalizmu.Należyrównieżzauważyć,żeWeberpisał
tesłowanapoczątkuXXw.,kiedytopodrugiejrewolucjiprzemysłowejrodziłosię
społeczeństwomasowejkonsumpcji.
PostulatywstrzemięźliwościmożnarównieżodnaleźćwteoriiprocentuEugena
vonBöhm-Bawerka.Byłaonabowiemopartanaideiabstynencjisformułowanejprzez
WilliamaNassauSeniorawpierwszejpołowieXIXw.[Senior,1836,s.153].Böhm-
-Bawerk,rozwijającteoriękapitału,wykazał,żeupodstawprocentu–wynagrodzenia
uzyskiwanegoprzezkapitał–znajdujesiępreferencjaczasowadóbrteraźniejszych
względemdóbrprzyszłych,powodującapowstanieagio.Böhm-Bawerk,analizując
szczegółowopowstanieowegoagio,wyróżniłtrzyprzyczynytejpreferencjiczasowej.
Wśródnichostatnia,zwanatechnologiczną,odnosisiędotzw.okrężnychmetodpro-
dukcji.Metodytepolegająnatym,żeprzedsiębiorcy,wybierającbardziejefektywne–
kapitałochłonnemetodywytwarzania,wymagającejednakwięcejczasudoichzasto-
sowania,skłonnisąpłacićtym,którzyudostępniajądobrakapitałowenagromadzone
wwynikuwcześniejszejredukcjikonsumpcji.Wtymujęciuwstrzemięźliwośćwsferze
9MaxWeberprzedstawiłswojątezęwpracy:DieprotestantischeEthikundderGeistdesKapitalismus
(1904)[wyd.polskie:Weber,2010].
