Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.Podstawyprawnefunkcjonowaniaiorganizacjasamorząduterytorialnego...
21
WkrajachEuropyŚrodkowejiWschodniejniema–takjaknaZachodzie
–wykrystalizowanychmodelisamorząduterytorialnego.Wynikatozniewpełni
ustabilizowanejpozycjisamorząduwpaństwie,cojestefektemzróżnicowanego
podejściadoorganizacjiterytorialnej(liczbyiwielkościjednostek),momentu
rozpoczęciaorazzakresuidynamikiprocesudecentralizacji,atakżewiążącejsięztym
swobodydecyzyjnej.Wspólnącechąkrajówśrodkowoeuropejskichjestniestety
słabośćponadlokalnychszczeblisamorząduterytorialnego,rozpowszechnienieklien-
telistycznegomodelupolitykilokalnejorazoparciesięnasilnejwładzywykonawczej,
czegoprzejawemsąbezpośredniewyboryburmistrzów
17
.Niewątpliwiejednakmodele
północno-ipołudniowoeuropejskistanowiąinspiracjęiwzorzecwprocesiebudowania
ireformowaniasamorząduterytorialnegowtychkrajach,wtymtakżewPolsce.
1.3.Podstawyprawnefunkcjonowaniaiorganizacja
samorząduterytorialnegowPolsce
1.3.1.Genezaiewolucjasamorząduterytorialnego
PowołaniesamorząduterytorialnegowPolscenaszczeblugminnymw1990r.oraz
powiatówiwojewództww1999r.byłokonsekwencjątransformacjiustrojowej
państwa.Kształtwładzsamorządowychnawiązywałwpewnymstopniudotradycji
historycznychIIRzeczpospolitej.Jednocześnietwórcyodradzającegosięsamorządu
korzystaliwdużejmierzezdoświadczeńkrajówEuropyZachodniej.
Naziemiachpolskichwokresiezaborówwykształciłasięwdrodzeewolucjiwładza
samorządowa.Jednakjejforma,stopieńsamodzielnościizorganizowaniabyły
odmiennewkażdymzaborze
18
.PoodzyskaniuprzezPolskęniepodległościw1918r.
kształtującasięwładzapaństwowastanęłaprzedkoniecznościąstworzenia,awłaściwie
ujednoliceniasamorząduterytorialnegonaziemiachpolskich.Najlepiejbyłon
zorganizowanywdawnymzaborzepruskimiaustriackim,najgorzejwdawnym
KrólestwiePolskim
19
.Tenpierwszymiałbowiemcharaktertrójszczeblowyiodznaczał
sięwzględnąsamodzielnością,austriackinatomiast–charakterdwuszczeblowy,ale
zakresswobodymiałwiększywporównaniuzsamorządempruskim.Najsłabiej
rozwinięty–jeślichodzizarównooliczbęszczebli,jakiozakressamodzielności
17
P.Swianiewicz,ModelesamorząduterytorialnegowkrajachEuropyZachodniejorazŚrodkowo-
wschodniej–próbageneralizacji,
,,StudiaRegionalneiLokalne’’2000,nr4,s.64.
18
Por.M.Miszczuk,SamorządterytorialnywIIIRzeczpospolitej,[w:]A.Miszczuk(red.),
Demokracjalokalna...,op.cit.,s.47.
19
P.Buczkowski,SamorządlokalnyibudowaspołeczeństwaobywatelskiegowPolscedo1990roku,
[w:]P.Buczkowski(red.),Odrodzeniesamorząduterytorialnego,KSST,Poznań1994,s.10.Por.też
I.Byczewski,WybranezagadnieniazhistoriisamorząduterytorialnegowPolsce,[w:]J.Regulski(red.),
Miastoijegowładze.Studianadekonomicznąteoriąrozwojumiast,Ossolineum,Wrocław1984,
s.160–161;W.Ćwik,HistoriaadministracjiodpołowyXVIIIwieku,WSM,Warszawa2005,s.55–77.
