Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Harmonizującnapięcie.Nowespojrzeniewprofilaktyceuzależnień
Perspektywabiologicznabyła,historycznierzeczujmując,pierwsząpróbąnauko-
wegozrozumieniazaburzeńwzachowaniu.Jejwspółczesnawersjaproklamujeznacz-
nezbliżeniesiędopsychologii,dlategonastępną,którąprzedstawię,jestperspektywa
psychologiczna.
1.3.Perspektywapsychologiczna
ZygmuntFreudnapoczątkuXXwiekuwpłynąłnazmianępoglądównatematetiolo-
giizaburzeń.Zprzestrzenizjawiskbiologicznychprzeniósłjąwdziedzinęnieświado-
mychprocesówpsychicznych.Stworzyłwięcpodwalinyperspektywypsychologicznej.
Jegomyśl,rozwijanaprzezwielukontynuatorówdodziścechujesięświeżościąiory-
ginalnością;jestciągłąinspiracjądlaposzukiwaczyprawdyoczłowieku.Pojęciaana-
lityczne(ego,superego)natrwałezakorzeniłysięwkulturzeZachodu(Kowalewicz,
Perkowski,2008).Wmoimprzekonaniuwłaśnieteoriapsychoanalitycznazasługuje
nauwagę,gdyżteorieosobowości,którychkulminacyjnympunktembyło„odkrycie”
typuprzestępczego(psycho-lubsocjopatyalboczłowiekazantyspołecznymzaburze-
niemosobowości),uzyskałystosunkowoskromnerezultatywwyjaśnianiuprzyczyn
zachowańprzestępczych.Dodziśnieistniejeżadenempirycznydowódnato,żeprze-
stępcymająosobowościtypowelubodbiegająceodnormy.Jednakżeciągleuważasię,
iżistniejezwiązekmiędzypsychopatiąaprzestępczością.Wliteraturzezostatnich
latnajczęściejużywasiępojęcia„socjopata”zamienniezterminem„antyspołeczne
zaburzeniaosobowości”(Rosenhan,Seligman,1994).Autorzyci,kierującsiękry-
teriamiosobowościantyspołecznej,jakiewymieniaklasyfikacjaDSM-III-R,przed-
stawiająkategorieprzejawówantyspołecznegozachowania.Wichujęciusocjopatia
sprowadzasiędoniemożnościuczeniasięzespołecznychdoświadczeń,cobezpo-
średnioograniczainternalizacjęzasadinormmoralnych.Postrzegająonisocjopatię
„rozwojowo”
,czylipsychoanalitycznie.Obecnieuważasię,iżpojęciepsychopatiinie
jestprzydatneaniwteorii,anibadaniach,anidiagnozie,aniprognozie,aniwreszcie
–wpostępowaniuwpraktyceklinicznej.Chodzituomoralnywyrokukrytyzadiag-
noząkliniczną.Powinnosięzrezygnowaćzterminupsychopatia(Schneider,1997–
1998).Zarysowanybrakpostępuwopisie„osobowościprzestępczej”oraznieudane
próbyzastosowaniakoncepcji„dojrzałościinterpersonalnej”doterapiiwwarunkach
instytucjiresocjalizacyjnychsąpodstawądokrytycznejocenyprzydatnościtychte-
orii(Urban,2000a).Teoriapsychoanalitycznanatomiastznajdujeodzwierciedlenie
wrozwojowymrozumieniutworzeniasięzachowańdewiacyjnychiprzestępczych
zpodkreśleniemznaczeniaokresuwczesnegodzieciństwa.
Psychoanalizawciąguswoichponadstulatewoluowałaodmetodyklinicznej
wkierunkuantropologiiiostatniodospecyficznejfilozofiiczłowieka.Wzakresieepi-
stemologiiuwzględnienieprzezpsychoanalizęnieświadomościpowodujejejprzejście
napozycjekonceptualne,wktórychopróczpoznaniaracjonalnegonastępujepozna-
nieprzezzmysłyiemocjonalnośćpodmiotupoznającego.Jesttowięcmetodanauko-
wainienaukowajednocześnie.Jestnaukowawbadaniupowtarzającychsięschema-
tów(naprzykładmechanizmówobronnych),awaspekciepoznaniaemocjonalnego
18
