Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Harmonizującnapięcie.Nowespojrzeniewprofilaktyceuzależnień
Powyższetezymożnapodsumowaćstwierdzeniem,żetreściżyciapsychicznegosą
produktemzłożonegoprocesuopierającegosięzarównonasposobie„matkowania”
,
jakinabiologicznieokreślonychparametrachdynamizmówpopędowychoraztkan-
kisomatycznej,którewarunkująjakośćmechanizmówego.Wartoprzytymzwrócić
uwagę,iżpsychoanalizaprzyznajeistotnemiejsceuwarunkowaniombiologicznym,
cokorespondujeniejakozwcześniejomawianąperspektywą.
Wniniejszejpublikacjiistotnajesttematykadotyczącaokresudorastania.Wtym
okresie,wzwiązkuzrozgrywającąsięsytuacjąedypalną,zostajezaktywizowanasiła
ekspresjipopędowych;szczególnegoznaczenianabierawięckształtowanieichformy.
Popędowośćjest„lepka”ipierwszejejwyrazyutrwalająsię,tworząctendencjenało-
gowe.Ponieważmłodzieżczęstoredukujeswojeseksualnenapięciewsposóbzastęp-
czy,tosiłaredukowanegonapięciatworzynałogiwzakresiezachowańseksualnych.
Podobniemasięsprawazredukcjąnapięćagresywnych.Dlategoedukacjamłodzieży
wzakresieekspresjipopędowejodgrywaistotnąrolęwpóźniejszejadaptacjidokul-
tury(Kitrasiewicz,2003).
KwestięnapięćagresywnychrozwinąłErichFromm(1973;za:Frączek,1985)
wkoncepcjiludzkiejdestruktywności.ZdaniemFrommawświecieludzitrzeba
rozróżnićdwiepodstawoweodmianyagresji,amianowicieagresjęobronną,mającą
zpunktuwidzeniajednostkiwartośćadaptacyjną,orazagresję,którejostatecznym
rezultatemicelemjestzniszczeniedlazniszczenia.Agresjadlaniszczenia,nazywana
takżeterminami„destruktywność”lub„okrucieństwo”
,jestwyrazemprzemiandoko-
nującychsięwosobowościjednostkipodwpływemczynnikówformującychtęoso-
bowość.Istotączłowiekasątospecyficzneludzkiedążenia(passions),którychgłówną
funkcjąjestzaspokojeniepotrzebegzystencjalnych.To,czypodstawowymdążeniem
jestmiłośćczydestruktywność,zależyoddoświadczeńiotoczeniaspołecznego–je-
denidrugirodzaj„pasji”służyrealizacjiokreślonych,wyłącznieludzkichpotrzeb.
Wrogośćidestruktywnośćnależyrozpatrywaćrównieżjakospecyficznąformęorga-
nizacjicharakteru.Ponadtoprzyuwzględnieniuwnioskówzzakresuneurofizjologii,
psychologiirozwojowejorazpsychopatologiiprzemocidestruktywnośćmogąbyć
rozumianejako„ucieczkaodnudy”iposzukiwaniestymulacji–ważnycelżyciowy
współczesnychludzi.WkonsekwencjiFrommwyróżniacharakternekrofilny–formę
destruktywności,którącharakteryzuje„orientacjanaśmierć”
.„Orientacjanaśmierć”
ujawniasięwsferzeprocesówpercepcyjnych,wjęzyku,wzakresieprocesówsym-
bolicznychikonkretnychczynności,wreszciewprzekonaniach,postawachiupodo-
baniachczłowieka;„(...)destrukcyjnośćstanowiwtórnąpotencjalnośćwczłowieku,
któraujawniasięwyłączniewtedy,gdynieudajesięurzeczywistnićswychpierwot-
nychpotencjalności”(Fromm,1994).Zachowaniadestruktywneprawdopodobnie
stanowiąowocpozbawiającychbezpieczeństwamiłościwczesnodziecięcych,urazo-
wych,przytłaczającychdoświadczeń,kształtującychnegatywnepoznawczereprezen-
tacjeotoczenia(Fromm,1993;Kernberg,1995;Lowen,1995;Sokolik,1993).Źródłem
destruktywnychimpulsówstająsięgłębokozakorzenionewstrukturzetożsamości
wrogość,poczuciekrzywdy,mściwość.Psychoanalizatradycyjniewiązałanekrofi-
lięzpatologicznymrozwojemdestruktywnegonarcyzmu,takzwanegocharakteru
analnego.Współcześnieobserwujesiępowiązanieorientacjinaśmierćiniszczenia
20
