Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NIETYLKOOHAMBURGU1
WylądowałemnalotniskuFuhlsbüttel19maja[1966].Jużwubiegłymroku,
kiedyzatrzymałemsięwHamburgunakrótko,miastowydałomisiępod
wielomawzględamiinteresująceiniecoodmienneodinnych.Tymrazemspę-
dziłemtukilkanaściedni,m.in.wceluprzygotowaniaaudycjidlatelewizji.Re-
dakcjastałegoprogramupublicystyczno-politycznegoPanoramazaprosiłamnie
dopodzieleniasięwrażeniamizpobytuwNRF
,zapewniającswobodędoboru
materiałówirozmówcóworazkomentarza,ograniczonąoczywiściekilkunastomi-
nutowymlimitemczasu.ReżyserfilmuiekipatechnicznaPanoramytowarzyszyli
miodtądwciągukilkudniwwędrówkachirozmowach:nakręconowielescen
naulicachiwporcie,wmieszkaniachprywatnych,wdomutowarowym,wksię-
garni,wszkoleinauniwersytecie,atakżewgabinetachznanychosobistości.Dla
telewidzówpozostałoztegopomontażuzaledwie10czy15%taśmy,aleczas
filmowanianiebyłdlamniezmarnowany–zyskałemniecoobserwacjiinowych
doświadczeń.
DoNeuengammepojechaliśmypowszedniegodniaprzedpołudniem.Miej-
scowośćliczyokoło4000mieszkańców,zajmującychsięprzedewszystkimogrod-
nictwemlubpracąnaroli.Robiwrażeniedostatniej,spokojnej,niecosennej.
Mieszkajątuludziesolidniigospodarni.AleprzecieżwokolicyNeuengammenie
zawszebyłotakspokojnie.
Naskrajuosiedla,tużprzyszosie,stoiwyniosłyobeliskprzypominającykształ-
temkominkrematoryjny.Wzdłużmuruzszaregokamieniapołożonowtrawie
rządtablicznazwamiwielukrajówEuropy.Znajdujęwśródnichrównieżtęze
słowemPOLSKA.Napisnamurzeinformujezwięźleizgodniezprawdą:„Wla-
tach1933–1945cierpiałotutajiwzewnętrznychkommandachobozukoncen-
tracyjnegoNeuengamme100000ludzi.Spośródnich55000mężczyzn,kobiet
idzieciwielunarodowościzostałouśmierconychprzeznarodowychsocjalistów”.
Dalej,wdziesięciuliniach,biegnąnazwyobozówfilialnychikommandroboczych
znaneobywatelomniemalwszystkichkrajówokupowanejEuropy.
1
„TygodnikPowszechny”1966,nr43,s.2–3.
55
