Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Wstęp
zapobiegaćniebezpieczeństwubrakuinformacjioprogramiepolitycznymor-
ganizacjispiskowej.Jejoddziaływaniebyłojednakograniczonedokręguosób
zaufanych.Upowszechnieniemogłomiećnegatywnywpływnasukcesprojektu
politycznego.Takieokolicznościdziałaniazostaływykorzystane,jakpodkreślił
świadekikronikarzpowstania,przezjegoprzeciwników,Dkonserwatystówĵ
iDanarchistówĵ63.Autortejopowieściodziejachpowstaniaupatrywałkryty-
kówiprzeciwnikówzarównowtych,którzywystępowaliDpodhasłamistare-
goporządkuĵ,jakiDprzewrotuspołecznegoĵ.Wskazywał,żeobydwieteopcje
politycznedążyłydomanipulacjiwiedząopowstaniu,jakpisał,Dpotrafiłypo-
przekręcaćlubzmyślićfakta,orazskrzywićopinięotymruchusamodzielnym,
apełnymnowychsposobówiideiĵ64.Gillerzaprezentowałwięcruchpowstań-
czyjakowynikpotrzebnaroduniestanowiącyefektuinspiracjiczyteżbezreflek-
syjnegoprzejmowaniaobcejmyśliimodeli.Traktowałgojakoprzedsięwzięcie
nowatorskie,atymsamymspecyficzneiniepowtarzalne.Zaprezentowałgotak-
żejakodążeniedorealizacjiDzasadpostępuspołeczno-politycznegooraznaro-
dowegoĵ,jakoDsłowodziejówĵPolskiijejDsamowiedzyĵ65.Powstaniestałosię
dlaniegoseriąDnadzwyczajnychwypadkówĵ,Doryginalnościformĵ,Dśmiałym
asamodzielnymwypowiedzeniemnowychzasadPolskiegopaństwaĵ66.Tecechy
charakterystycznewyróżniałyruchpowstańczy.Gillerdążyłtakżedoswoistej
racjonalizacjiwydarzenia,jakimstałosiępowstanieiprowadzonewjegotrakcie
pracenadorganizacjąadministracjicywilnejorazwalkipartyzanckie.Pisząchi-
storię1863roku,wskazywałnanegatywnąpamięćonim.Podkreślał:DWypadki
1861-3r.,zostałypotępione,ludziewnichbiorącyudziałzostaliodrzuceni,
aobłędreakcyjnyzaszedłtakdaleko,żenietylkojużmyślwyjarzmiająca,ale
nawetpracanarodowajakoszkodliwaizgubnauznanązostałaĵ67.Opowiadanie
historiipowstaniasłużyćwięcmiałoupowszechnianiuwiedzyonim,polemice
zDfałszywymipoglądamiĵ,Dpotwarzamiikłamstwamiĵ68.
Giller,przystępującdoopowiadaniahistoriipowstania,miałwielewątpli-
wości.Zasadniczawynikałaztego,żesambrałudziałwtymwydarzeniu.Oba-
wajegowiązałasięzpytaniem,czyniezabrakniemutacytowskiegospokoju
wprezentacjiiocenianiuwypadków.IstniałorealneniebezpieczeństwoDsądu
wyłącznegoĵiniewolnegoDodnamiętnościĵ69.Jednakdrogamupamięćtych
wydarzeńzachęcaładochwyceniazapióro.Niezaprzestałtakżeposzukiwania
argumentówuprawniającychdotworzeniahistoriipowstania.Jednymznich
63
A.Giller,HistoryapowstaniaĮ,t.1,s.5.
64
65
66
67
68
69
Ibidem.
Ibidem.
Ibidem,s.6.
Ibidem.
Ibidem.
Ibidem,s.6-7.
