Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
mubliska,podobniejakStanisławowiOssowskiemu,ktrysformułował
koncepcjępolicentrycznegoładuspołecznego(Ossowski,1967a).Wswej
powojennejjużpracypoświęconejwspłczesnymnarodomZnaniecki
położyłgłwnynacisknaanalitycznewyodrębnienieimożliwąempiryczną
niezależnośćnaroduodpaństwa(Znaniecki,1990).Stanowiskotobyło,
oczywiście,wzmocnionenowymidoświadczeniami„narodowegospołe-
czeństwa”polskiegopodrugiejwojnieświatowej,ktreodnawiałypamięć
rozbiorwPolskiwświadomościemigracyjnegouczonego.Niezależnie
odtego,jegoksiążkaonarodachbyłakontynuacjąpoprzedniosfor-
mułowanychpoglądwnanardjakozbiorowość,ktrejzasadęwyodręb-
nieniastanowiuświadamianaswoistośćiodrębnośćkultury.
WprzedmowiedoWspółczesnychnarodówZnanieckiprzeciwstawiał
wyraźnietostanowiskopogladomdominującymwśrdteoretykwnauk
politycznych,wedługktrychpaństwojestniezbędnymczynnikiem
jednościnarodowej.Powoływałsięnietylkonapolskiedoświadczenie,
aletakżenaprzykładyGrecji,Irlandii,CzechiSerbiiwskazujące,że
wsplnotakulturynarodowejjestczynnikiemwięzispołecznejtrwalszym
iskuteczniejszymniżwsplnyrząd.
KulturalistyczneujęcienaroduwteoriiZnanieckiegodotykatutaj
istotnegopunkturozbieżnościstanowisksocjologw,historykwipoli-
tologwkońcaXXw.odnoszącychsiędocharakterunarodw,nacjo-
nalizmuigrupetnicznychuschyłkudrugiegotysiąclecianowejery.
KONCEPCJENARODUPOLITYCZNEGO
JednazorientacjiwystępującychwteoriachnarodupodkoniecXXw.
kładzieszczeglnynacisknapolitycznefunkcjenaroduinajednoznaczne
określeniecharakterutejzbiorowości.Reprezentantwtegostanowiska
możnaznaleźćzarwnowśrdfilozofwpolityki,socjologw,jak
ihistorykw.
ErnestGellnerujmujenardjakowynikdziałaniaideinacjonalizmu
iuważa,żenardmożnazdefiniowaćtylkoprzeznacjonalizm,czyli
postulatpokrywaniasięgranicetnicznychipaństwowych(Gellner,1991,
s.9–10).Nacjonalizm„ustanawiadzisiejsząnormęprawomocności
jednostekpolitycznych”(s.65).Nacjonalizm,wedługGellnera,niejest
obudzeniemsięświadomościnarodowej.Dokonujeonwynalazkunarodw
tam,gdzieoneuprzednionieistniały.Napotwierdzenieswojegostanowis-
kaGellnerposługujesięheurystycznąfikcjąRurytaniiiCesarstwa
27