Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Nasiłowska,Literaturaokresuprzejściowego,Warszawa2006
ISBN978-83-01-14947-5,©byWNPWN2006
Fikcjeiprawda
Możliwośćdrukuwpowstałymdrugimobieguwpłynęławdu-
żymstopniunarozwójsamejliteraturyispowodowałaprzekształcenie
strategiiartystycznychwybieranychprzezposzczególnychpisarzy.
Częstojesttowpływniejednoznaczny:zastąpienieironiiialuzjiformu-
łowanymiwprostdiagnozaminiezawszemiałodobreskutkiartystycz-
ne.KazimierzBrandys,autorWariacjipocztowych,DżokeraiRynku,
odczasuprotestówprzeciwkozmianomwKonstytucjinależałdo
grupyliteratówzdecydowanieopowiadającychsiępostronieopozycji.
PierwsząpozycjąksiążkowąwydanąprzezNOW-ąbyłajegoNierze-
czywistość(1977).Jesttotekst,wobecktóregowahamsięużyćterminu
,,powieść,,.Maonformęrozmowyzpolskimreżyseremteatralnym,
którypodczaspobytunaZachodzieudzielaogromnegowywiadu
amerykańskiemusocjologowi(urodzonemuwPolsce)natematswego
stosunkudożycia,sprawpublicznychizbiorowych.Wpierwszym
wydaniuwywiadowi-rzecetowarzyszyłoRondo,będącepowieścią
oczasachwojny.Obatekstyłączyosobagłównegobohateraikilka
wątków,którewwywiadzieprzywołanesąnazasadziewspomnień,
orazzasadniczytemat–nierzeczywistości,fikcjiobecnejwżyciu
bohaterów.Oilejednakwwywiadziechodziodiagnozępolityczną,to
powieśćrozwijamotywprzeradzaniasięfikcjiwrealność.Wkolejnych
wydaniachtetekstyrozdzielanoiwydajesiętosłuszne.
GłównymtematemNierzeczywistościjestpolskaodmienność
wobecZachodu,pokazananaprzykładziebohatera,typowego,choć
bardzoświadomegoprzedstawicielapolskiejelityartystycznej,której
poglądyukształtowałapolskahistoriaiżyciewkrajurealnego
socjalizmu.Pokoleniawcześniejszeczułysiębardziejwolne.Tych,
którzyweszliwaktywneżyciepoIIwojnie,cechujezarazemuległość
wobecprzeszłościzjejzahamowaniami,jakijeszczewiększeskrę-
powanie,cowzasadzieuniemożliwiawyswobodzeniesięzodziedzi-
czonychkompleksów.Otodiagnozasformułowanaprzezbohatera:
Typczłowieka,dlaktóregowolnośćoznaczaprawodoindywidualności,
formowałsięwEuropieprzezkonfliktyspołeczneiwalkireligijne.WPol-
scezakrzykiwanojehasłamiwspólnoty,najpierwstanowej,potemnarodo-
wej.Wkońcuzastąpiłyjepozory:tolerancjiiwolnościapóźniejsolidar-
ności.Mówię,,pozory,,,bowolność,tolerancjaisolidarnośćnarodowa
22
