Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wolności.Wtymwyrażasiętakżebuntprzeciwkodotychczasowymprogramom
wychowawczym,którebyłyopartenazałożonychzgodniezokreślonąideologią
systemachwartości.
Równocześnieprzedstawicielenaukhumanistycznychwyrażająswójniepo-
kój,wynikającyzniebezpiecznychwaspekciekulturowymprzewartościowań,
postulowanychprzezpostmodernistów.Napytanie,czymjestpostmodernizm,
badaczeodpowiadają,iżjestonruchemintelektualnymocharakterzefilozoficz-
no-estetycznym,któryzamykaepokęnowożytną,jestpowracającąfaląirracjona-
lizmuirelatywizmu43orazproduktemkryzysusztuki,kulturyiwartości44.Jużje-
denzpierwszychtwórcówfilozoficznejkoncepcjipostmodernizmu,JeanFrançois
LyotardwpracyLaConditionpostmoderne,opublikowanejwParyżuw1979roku,
zdyskredytowałwielkieideologieiwielkienarracje,azarazemkategorięcałości
ijednejprawdy.Wedługtegofilozofa,całośćmusibyćzastąpionaprzezwielość
iróżnorodność,jakożeludzieżyjąwświeciesfragmentaryzowanym,bezmożliwo-
ścizłożeniaelementówwstrukturę.Pozwalatojednaknazachowaniewolności
wświeciepluralistycznymiheterogenicznym.
Postmoderniścizerwalizkoncepcjąstrukturalnegoiracjonalistycznego
oglądurzeczywistości,copociągnęłozasobąnowerozumienieprawdyjakowar-
tościpoznawczej.PrawdawujęciuJacques’aDerridy45możepojawiaćsiętylko
wrozproszeniu,ludzieżyjąbowiemwspołecznościachzróżnicowanychspołecznie,
światopoglądowo,religijnieitp.Prawdamawięctylkocharakterlokalnyizaled-
wielingwistyczny.Taksformułowanysądujawnianiebezpieczeństwazwiązane
zlekceważącąnegacjąprawdy,którawdziejachkulturyeuropejskiejbyłaprzecież
uznawanazanaczelnąnormęicelpoznania.
Nowąperspektywęinterpretacyjnąodsłaniająpostmoderniściwtokuuka-
zywaniarelacjimiędzymoralnościąietyką.Wartowtymmiejscuodwołaćsię
dostwierdzeńznanegopostmodernisty,ZygmuntaBaumana46,którypostuluje
wswoichzałożeniachantropologicznychuwolnieniemoralnościodfundamental-
nychzałożeńetycznychiwszelkichautorytetów.Autorten,dostrzegającwetyce
źródłozniewoleniajednostkiprzezspołeczeństwo,zalecawyzwolenieczłowieka
odpoczuciaodpowiedzialnościzaswojeczyny.Zasłusznąjednakmożnauznać
jegotezę,iżutożsamianiemoralnościzposłuszeństwemuwalniaczłowiekaodod-
powiedzialnościzawłasneczyny,atymsamymniszczysamąmoralność47.Zyg-
muntBaumannawołujedopowrotudoźródeł,czylido„moralnościbezetyki”.
Wjegoujęciuetykawczasachponowoczesnychstałasiętylkobalastem,czymśzgoła
anachronicznym,utraciłabowiemakceptacjęspołeczną.Autorpróbujedowodzić,
43Zob.K.Wilkoszowska,Czymjestpostmodernizm?,Kraków1997.
44Zob.R.Handke,Komunikacjaaksjologiczna–nośnikiwartościwdzieleliterackim,[w:]Problematyka
aksjologicznawnauceoliteraturze,red.S.Sawicki,A.Tyszczyk,Lublin1992,s.199–222.
45J.Derrida,Pismafilozofii,Kraków1993.
46Z.Bauman,Dwaszkiceomoralnościponowoczesnej,Warszawa1994;tenże,Wieloznacznośćnowocze-
sna,nowoczesnośćwieloznaczna,Warszawa1995.
47Zob.Z.Sareło,Moralnośćietykawponowoczesności,Warszawa1996,s.64.
29
