Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
żyją.Szczególnieprzydatnewydajesięintelektualno-emocjonalneodkrywanie
przezuczniówwartościwanalizowanychwszkoletekstachorazumiejętneich
wartościowaniezgodniezeznanąformułą„myśleniawedługwartości”64.Tak
ukierunkowanejanalizieprzyświecaideaprzekształcaniawartościkulturywwar-
tościosobowe65.Zanajważniejsząjednakkwestiętrzebauznaćsprawęuwewnętrz-
nieniawartości,cooznaczaprzekształcaniewartościakceptowanychwwartości
realizowanewżyciucodziennym.Takakoncepcjaedukacyjnamożesprzyjaćpo-
szerzaniusięuczniowskiegokręguumiejętnościzwiązanychzodróżnianiemdobra
izła,czyliwyznacznikówprzestrzeniaksjologicznych,wktórewpisanesązjed-
nejstronywartościpozytywne,azdrugiej–negatywne,zwaneantywartościami.
Wprocesiekształceniaiwychowanianauczycielemusząpamiętaćopotrzebiesub-
telnegoiprzemyślanegooddziaływanianawszystkiesferyosobowościuczniów
tak,by„dobrestawałosiędlanichwzakresiepojęćpodstawowychto,coprzeszło
próbęwielopokoleniowejtradycjidanejkultury,awśrodowiskuludziwierzących
–to,cojestdobrewoczachBoga”66.
Jakwiadomo,wartośćjęzykapolskiegojakoprzedmiotumierzonajestjego
wpływemnaosobowośćmłodegoczłowieka,najegohoryzontyhumanistyczne
isprawnośćkomunikowaniasię.Wdominującejwspółcześniewnaszymszkolnic-
twieantropocentryczno-kulturowejkoncepcjikształceniapolonistycznegouczeń
madużemożliwościsamodzielnegopoznawaniaróżnychwymiarówludzkiej
egzystencji,wtymiróżnychsystemówwartości,orazsamodzielnegokreowania
rozmaitychtekstówkultury.Jużsamapracanadpoznawaniemtekstówlitera-
ckichiinnychtekstówkultury,zintegrowanazkształceniemjęzykowym,otwiera
przedmłodzieżąszerokąperspektywędociekańaksjologicznych.
Jestrzecząoczywistą,iższkołajakoinstytucjonalny,awięcsztucznypodmiot
internalizacji,maobowiązekwprowadzaniadzieciimłodzieżywcennywaspekcie
wychowawczymświatwartości.Optymalnyztegopunktuwidzeniasystemak-
sjologiczny(systemyaksjologiczne)powinienbyćoparty,oczymjużbyłamowa,
nasiatcewartości,wpisanejdopodstawyprogramowejiprogramównauczania
językapolskiego.Stworzenietakichsiatekjestpilnąkoniecznością.Szczególnie
cennebyłobyopracowanieprzezposzczególnychnauczycieli,przyczynnymudzia-
lemłodzieży,autorskichprogramównauczania,dostosowanychdopotrzebaksjo-
logicznychkonkretnegozespołuwychowanków.Orientacjawzakresieaktualnych
uczniowskichpreferencjiwartościmożetakżepomócnauczycielowiwdoborze
podręczników,dostosowanychdopotrzebokreślonejklasy67.Zaaprobowaneprzez
64J.Tischner,Myśleniewedługwartości,Kraków1993.
65Zob.B.Chrząstowska,Wartościodkrywane,narzucaneipostulowane...,s.313.
66J.Puzynina,Słowo–wartość–kultura,Lublin1977,s.266.
67Nauczycielegimnazjummajądowyborukilkadobrychpodręczników,wktórychproblematykę
wartościusytuowanowaspekcieegzystencjalnym,traktującwartościwkategoriachpotrzebludzkich.
Autorzysłuszniewychodzązzałożenia,iżkulturawprowadzaludziwkrągwartości.Opierająwięcswo-
jekoncepcjeedukacjiaksjologicznejnajczęściejnapodbudowiepersonalistycznejteoriikulturyiwar-
tości(Pozakryzysemtożsamości.Wkierunkupedagogikipersonalistycznej,podred.F.Adamskiego,Kraków
1993)orazpedagogikikulturywujęciuBogdanaSuchodolskiegoiIrenyWojnar(Edukacjakulturalna
33
