Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE
Zarysantropologiidzieciństwa:
Zainteresowania,badania,publikacje
W
społeczeństwachludzkichistniałyróżnesposobypostrzeganiadziecka,
przyjmowanoróżnepostawywobecokresudzieciństwa,atakżeróżnybyłstopień
zainteresowaniatymiwczesnymilatamirozwojuczłowieka.
Wobszarzekultureuropejskichdziejedzieckairodzinypokazują,żedzieciństwo
stanowizmiennąhistorycznieikulturowokategorięspołeczną[1].Wiekdziecięcynie
zawszebyłokresemszczęśliwości,auprzedmiotowieniedzieckaprzezdorosłychposiada
długątradycję.Podejmowanebadaniahistoryczneietnograficzneudowodniły,żetakjak
zmieniałysiękulturoweireligijnewartości,takprzekształcałosięteżznaczenie
przypisywanedzieckuidzieciństwu.Niejednokrotniewskazywałyonenaistnienie
rozbieżnościpoglądówlubpostawprzyjmowanychwobecdziecka.Przezwielelat
dzieciństwobyłopojmowanejakokategoriabiologiczna,awięcjakoczaswzrastania
iprzygotowywaniasiędowstąpieniawdorosłość.Równieżprzezdługiczasdziecko
mogłostanowićsacrumiprofanum.Jużsamdarpłodnościbyłwielkąwartością,
podobniejakiprzyjścienaświatnoworodka.Byłoonosacrum,gdyżpojawiałosięzwoli
Boga:ciążaiporódmiałytakżeznaczeniesakralneirytualne.Brzemiennośćoznaczała
stanszczególny,zawierającypierwiastektajemniczości,istniałoprzeświadczenie
okontakciekobietyzpozaziemskimświatem.Ciążawymagałaoczyszczenia,
przestrzeganiazakazówinakazów.Bardziejjednakinteresowanosięmłodąmatkąniż
dzieckiem,gdyżwydawałosięonobytemmałorzeczywistymiulotnym.Ważnebyło
tylkojegonarodzenie,późniejpozostawałonatymświecielubodchodziłozwoliBoga.
Mówiono„BógdałiBógwziął”.Dośredniowieczamasowarozrodczośćiumieralność
dzieciniestanowiłyfaktuzaskakującego,należałybowiemdowydarzeńcodzienności.
Pochówekdzieciodbywałsię„gdziekolwiek”.Naturalnaselekcjadecydowałaoprawie
dożycia,leczbyłotożyciebezprzeznaczeniadospełnianiadziecięcychrólibez
uwzględnianiadziecięcychpotrzeb.Dzieckobyłomałymdorosłymczłowiekiem.
Wspomnianawyżejrozbieżnośćpoglądównadzieckoznajdujewyrazwowym
sakralnymwymiarzepowstawanianowegożyciaiwwymiarzespołeczno-kulturowym
dzieckaorazdzieciństwa.Wtymdrugimprzypadkuchodziomiejscedzieckawrodzinie
ispołeczeństwie.Wspomnijmytutylko,iżpolskieOświecenietookresmody,panującej
wwyższychwarstwachspołecznych,nainstytucjęmamek,nianiek,oddawaniadziecka
nawychowanie,posyłaniadoszkółzinternatemitp.Dzieckoprzebywałopozakręgiem
ciepłaogniskarodzinnego,czasemgubionojegoślad,aonostawałosiędzieckiemswych
opiekunówlubwłóczęgą.Dzieckobyłoważne,leczbyłopodporządkowaneiczęsto
pozbawionetroskirodziców.Nierazwidzianownimręcedopracy,możliwość
powiększeniamajątku,aczasembyłoonopotrzebnedosukcesjirodzinnychzasobów.
Wtejsamejepocedoszłojednakdoodmiennegopostrzeganiadzieckajakoistoty
posiadającejswojecechyipotrzeby.DziękitakimmyślicielomjakJohnLockiJean
JacquesRousseaurodząsiędwanurtypostrzeganiadziecka.Lockwidzijejakoczystą,
niezapisanąkartę,którąmawypełnićzamierzonadziałalnośćedukacyjna
