Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Tujednakwykazujązdumiewającązgodnośćwdążeniudojedne-
gocelu,mianowiciewykazania,żeaspiracjenowejsztukisączymś
jednorazowymwdziejachsztuki,nawetjeśliilustrujądziałanie
prawidłowościogólnych.SztukailiteraturaXXwiekuprzechodzą
doporządkudziennegonadtym,cozperspektywyzakończonego
wiekumożesięwydaćsprzecznościąiniekonsekwencją,leczwłaś-
nieztakichparadoksówisprzecznościczerpiąswojąenergię.Gdy
dlaobserwatorówdziejówmodernizmuczyawangardyzmuwmi-
nionymstuleciuenergiatychformacjisłabniewmiaręjakzbliżamy
siędojegokresu,todlainnychrównieprawdziwewydajesiętwier-
dzenie,żesymptomypostmodernistycznegoprzełomumieszcząsię
całkowiciewmodernistycznymprojekcieliterackim,czylimaon
wciążdostatecznąenergię,byitenprzełom,jeślijesttoprzełom,
spożytkowaćwewłaściwymkierunku.FizjonomiaXXwiekujako
epoki,epokiujrzanejzpunktuwidzeniatych,cojątworzyli(ibyć
możenadaltworzą...),rysujesięjakoswoistazuwaginaszczegól-
ny,chciałobysiępowiedzieć:dialektycznyzwiązek,jakiłączypo-
czątekikoniecorazkorelację(jednakkorelację)międzytrzemamo-
delamiczasu,któraniesprowadzasiębynajmniejdoharmonii,lecz
ciągłychutarczek,walkpodjazdowych,jawnychiukrytychanta-
gonizmów,sprzeczności,którezakażdymrazemgroziłyrozpadem
dotychczasowegoukładu.Niedośćpowiedzieć,żeXXwiekjestsce-
nątychwydarzeń,leczzuwaginatezjawiska,którestaraliśmy
siętuwskróciezarysować,tworzyonniewątpliwienowąepokę.
Jestonazpewnościązbytzłożona,bystaraćsięjąopisaćprzypo-
mocymodelurozciągniętegonacałośćówczesnychzjawisktakich
pojęć,jakmodernizmczyawangardyzm.Stulecieubiegłewsztuce
maswojeantecedencjei–jakwolnoprzypuszczać–będziemiećteż
jakieśprzedłużeniaichoćprorokowanienienależydozawoduhi-
storykaliteratury,tomożnasięspodziewać,żenazwaudwudziesty
wiek”takżeiztychpowodów,ojakichbyłatumowa,będzienadal
funkcjonowaćnaprawach,jakiedawniejprzysługiwałyepokom.
Fizjonomiaepoki
Czyczekanasnowaperiodyzacja
literaturywspółczesnej?
paręuwagnapoczątek
Coraztrudniejporozumiewaćsiędzisiajhistorykomliteratury
wkwestiachkluczowych,jakchociażbytakich,czywartowogóle
uprawiaćhistorięliteraturywedledotychczasowychrecept,niema-
27
