Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Staroświeckanowoczesność-opotrzebiekonserwatyzmu…
27
WłodzimierzPaszyński
STAROŚWIECKANOWOCZESNOŚĆ
OPOTRZEBIEKONSERWATYZMU
WEWSPÓŁCZESNEJSZKOLE
Tytułmojegoartykułubrzmichybaniecopokrętnie.Wymyśliłemgoparęmie-
sięcytemu-trochępodwpływemwspomnieniazlatstudenckich.Czytaliśmy
wtedy(botobyłyczasy,wktórychjeszczeczytanoś)naseminariumprofesora
RomanaTaborskiegoStaroświecczyznęipostępczasuZbigniewaRaszewskie-
go.Itoczyliśmyzażartesporynatematwyższościtego,coklasyczne,nadtym,
conowoczesne,lubodwrotnie.KsiążkaRaszewskiego,przywoływaneprzezeń
tekstyzestuleciapo1765roku,dziśuznawane(poczęścisłusznie)zakompletne
ramoty,orazreakcjepublicznościteatralnejwskazują,żeoczywiściewszyscy
zapostępem,alegdzieśtam,wcichościducha,tęskniązatym,coznane,oswo-
jonei,byćmoże,niecałkiemzmurszałeibezwartościowe.Takreagowaławi-
downia,oglądającwpołowieXIXwiekusztukęJanaNepomucenaKamińskiego,
którejtytułwykorzystałRaszewski,piszącsweeseje.
Możnasięzastanawiać,pocotenwstęp,niemającynapierwszyrzutokanic
wspólnegoztematem.Otóżpotowłaśnie,bypodkreślić,żekiedyś,mówiąc
osprawachważnych,skupialiśmysięnaodcieniach.Adziśspostrzegamytylko
podstawowekoloryicieszymysię,żeumiemyjenazwać.Pomijamtych,którzy
nieprzyjmujądowiadomościnawettego,żebiałejestbiałe,aczarne-czarne.
Dlategowłaśnieuważam,żeztejnstaroświeckiejnowoczesności”trzebasiębyć
możewytłumaczyć.Bodziś,wdobienajprostszej,żebyniepowiedzieć:prosta-
ckiejkomunikacji,zkażdejfrazytypunstaroświeckanowoczesność”lepiejwy-
tłumaczyćsięzawczasuś
KsiążkaprofesoraRaszewskiegojestteżdobrympretekstemdozanurzenia
sięwklimacieosiemnastowiecznejWarszawy-niepoto,byoniejopowiadać,
alebyznaleźćcoś,codoopisuszkolnejpolonistykiwXXIstuleciupasujejak
ulał.Długozastanawiałemsiębowiem,jakokreślićsytuację,wktórejjesteśmy
odparunastulat,czyliodwprowadzeniauschyłkuubiegłegostuleciawieko-
pomnejreformyedukacji.Ituwłaśniewsukursprzychodzinieocenionywiek
XVIII.Akonkretnie-uroczoświntuszącybiskupIgnacyKrasicki:niłomisię,
żemwóz,atomarabroi,budzęsię,wozuniema,tylkodyszelstoi”
.