Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KazimierzKorus
wziąłpodzastawwłasnegociałapożyczkęnauprawęroli
17
,niebędzie
jejspłacał:dłużniczesłupyzniosłemwszędypowbijane
18
.Niemożebyć
tak,dowodził,abywolnyAteńczykbyłsprzedawanywniewolę.Atych,
którzyzostalijużsprzedanizgodniezprawemitychbezprawnieoraz
tych,cozniemożnościspłaceniadługówuciekali,wolnościąobdarzyłem.
Pojęciewolności-eleutheria-pojawiasięwjegopoezjinaokreślenie
ziemi(ziemięczarną[...]wolnąuczyniłem)ikażdegowolnegoobywatela
polis,czylimiasta-państwa.Odjegoczasówdosłowniekażdyobywatel,
nawetten,amożezwłaszczaten,któremusięwżyciunieudało,miał
świadomość,żejestwolny,ajegowolnośćjestchronionaprawem,za
którymstoipotęgajegopolis.
Jakżedumniewtymkontekściebędąbrzmiałysłowaurodzonego
wponadstolatpóźniejEurypidesa(Auge,fragm.277,wyd.A.Na-
uck
19
):imięwolnościmanajwiększąwartość.Choćbyktomiałmało,niech
uważa,żemawtedywiele.
WolnośćrozumiałSolonjednoznacznie:jesttodziałalnośćzgodna
zprawem,zczcigodnymizasadamiDike(boginisprawiedliwości)
20
.Jeśli
teprawaniesąspołecznieprzestrzegane,azłodziejerwaćsiębędądo
grabieniamieniainnych,tokarąjestzagrożeniewolnościobywateli,
oczywistawojnadomowaiwaśnie,czylistaseis.Natomiastpraworząd-
ność(eunomia)przeradzasięwwizjiprawodawcywsynonimszczęścia
21
.
KiedyKlejstenes,jakprzekazujeHerodot(DziejeVI131,1),budo-
wałdemokracjęwroku507,opierałsięzdaniemuczonychnatrady-
cjiSolonowej
22
.Dlategozagwarantowałwolnośćirównośćwszystkich
obywatelicodoprawa,dostępudourzędówiswobodnegoprzemawia-
nianaagorzewsprawachpolitykipolis.Wprawdziedodzisiajtrwa
spór,czyprzypisaćmuwszystkiewprowadzonereformy,alecodojed-
kowskiegodojegotłumaczeniabiografiiSolonaautorstwaPlutarchazCheronei,w:Plu-
tarch,Żywotyrównoległe,przeł.K.Korus,L.Trzcionkowski,Warszawa2005,s.32in.
17ZdaniemW.Lengauera,StarożytnaGrecjaokresuarchaicznegoiklasycznego,Warszawa
1999,s.68in.,zadłużenichłopi,którychsprzedawanowniewolę,toci,którzyoddawali
szóstączęśćplonuzuprawianejdlabogaczyziemi(hektémoroi).
18Fragm.36;wyd.M.West,przeł.W.Appel.
19TenfragmentprzełożyłR.Turasiewicz,ŻyciepolitycznewAtenach...,por.przypis.7,
s.20.
20Fragm.4;wyd.M.West,w.13-19.
21PodobieństwozobrazemDike,córkiZeusa,jakogwarantaszczęściawPracachidniach
Hezjoda(przeł.J.Łanowski,Warszawa1999)jesttubardzobliskie;por.w.219in.
22Por.N.G.L.Hammond,DziejeGrecji,przeł.A.Świderkówna,Warszawa1973,s.242in.
~14~
