Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Hydrapamiątek.Pamięćhistorycznawdekompozycji
19
znikąd,bezrodowodu,bezwłaściwości,wykorzenionych.Stanowiąformędys-
tynkcjiidostarczająsatysfakcjonującejpodstawytożsamości.
Pamięćtodomenasprzecznościipozornych,iprawdziwych,lecztrzymają-
cychsięwcieniu:pełniabytuibrak,zarazemintymnaiwspólna.Niejednoznacz-
nośćtapozwalałączyćobabieguny-dziedzictwaitraumy.Pamięćzbiorowa
płynnieprzechodziwindywidualną,boteżnarracjadominującanierzadkowy-
tyczahoryzontnaszychdoświadczeńiwspomnień.Pamięćindywidualnanato-
miastgwarantujezbiorową,dajejejalibiiwalorprawdyabsolutnej:niewolno
kwestionowaćautentycznościprzeżyć,zwłaszczajeślijesttonarracjanietylko
prawomyślna,aleiprawomocna.Pamięćtworzywięcskomplikowanyukład:
pamięćwłasnażywisięcudzą,acudzapodsycawłasną,aleteżwchodząone
wkonflikt,rywalizują,konkurują,wzajemniesięzagłuszająiwzmacniają.Na-
wiasemmówiąc,todziękitemurozmyciugranic,podmiotówmówiącychipo-
etykmożliwestajesięuprawianiepolitykihistorycznej,czyliinstytucjonalnego
zarządzaniapamięciąwimieniudobraiwspólnoty.
Wartozaznaczyć,żekarierapamięciniejestbynajmniejpolskimzjawi-
skiemendemicznym,alewiążesięzdyskusjamimetahistorycznymiihistorio-
graficznymi,któredaleceprzekraczajągranicerefleksjihistorycznej,sięgająswymi
korzeniamiwspółczesnejfilozofii,antropologiiisocjologii.Jużwlatachsześć-
dziesiątychobserwowaćmożemyzwrotprzeciwkohistoriografiiakademickiej
jakojedynemuuprawnionemusposobowinamysłunadprzeszłością,pozyty-
wistycznemumodelowiobjaśnianiaiskodyfikowanychprocedur,poddających
wwątpliwośćwszystko,cowymykasiętakzarysowanejsiatceinstytucjonalnej.
Rodzisięsprzeciwwobecpozycjihistorykajakopodmiotutranscendentalnego,
awłaściwietranscendującegohistorię,przemawiającegozneutralnejperspektywy
umieszczonejpozaczasemiuprzedmiotawiającegogłosycudzejakomateriał,
którypoddaćtrzebahistoriograficznejobróbce.Zdaniemkrytyków,naukihi-
storyczne,hołdująceepistemologii,skupiająsięnaweryfikowalnychdanych,
niezależnychodkontekstu,wypowiadanychwidealnejprzestrzenipozaczasem
ibezzwiązkuzokolicznościami.Samaktwypowiadanianiemawiększegozna-
czenia,bowiemnarracjahistorycznawznosisięnametapoziom,redukujekon-
kretdoabstrakcyjnychformuł,aperspektywęegzystencjalnąsprowadzadopraw
wielkichliczb,przezcotrąciarchaicznympozytywizmem.Historiapozwrocie
antyepistemologicznymuwzględnićmiałapozycjępoznającegopodmiotu,aza-
temopowiadaćsięzaradykalnymperspektywizmem,kontekstualnościąieg-
zystencjalizmem.Historyknowegotypuniestroisięwpiórkaneutralnegoob-
serwatora,znaturyrzeczyjestzaangażowany,kierujenimwzglądetycznylub
przynajmniejestetyczny.Perspektywizmtenwiążesięzzasadniczymskróce-
niemdystansuizniesieniemhierarchiimiędzybohatereminarratorem.Nowy
historykzmierzadooddaniagłosutemu,ktouczestniczył,przeżywał,doświad-
czał,aszczególnieofiaromtraumatycznychwydarzeń.Narratorniewycofuje
sięjednakwmrok;wzmacniagłosbohatera,stajesięjegotubąnagłaśniającą.
Dlategosposobuuprawianiahistoriiszczególnieważnawydajesięwłaśnie
