Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŚNIĄCOPOWROCIEDOOJCZYZNY
Ponadstolattemu
GrandLarousseUniverselduXIXsiècle
,wyjaśniającwtomie
siódmymgenezępojęć„emigrant”i„emigracja”wjęzykufrancuskim,wiązał
jewyłączniezwychodźstwemrojalistycznymporoku1789inadawał
imzabarwieniezdecydowanienegatywne.Nieszczędzonoemigrantom
najmocniejszychepitetów:kolaboranci,spiskowcy,zdrajcy,działającynaszkodę
Francjiwzmowiezjejwrogami.Przypomniano,żepowrócilidokraju
nacudzoziemskichbagnetachiwymogliwroku1825osławionymiliard
odszkodowania.
Emigracjarojalistycznabyłajedynymfrancuskimmasowymwychodźstwem
politycznymwszerokopojętymeuropejskimwiekuXIX,toznaczywlatach1789–
1914.Jedynym,którewycisnęłomocnepiętnonalosachswojegokraju,
podejmujączzagranicywalkęzRewolucjąiNapoleonemistanowiącoobliczu
odrodzonejFrancjiburbońskiejwlatach1815–1830.Toteżnawetwspółczesne
namsłownikijęzykafrancuskiegoprzysłowie
émigré
podajązazwyczajrok1791
iobjaśniają:
personnequiseréfugiahorsdeFrancesouslaRévolution.
Liczebnośćemigracjifrancuskiejzlat1789–1814szacowanabyła
odkilkudziesięciudoponadstutysięcy[20].Zatouchodźcyzroku1815
(nieprzejednanizwolennicyNapoleonaorazjakobini),1830(Burbonowie),1848
(LudwikFilipijegoprzyboczni),1870(NapoleonIIIwrazzrodziną)tworzyli
nawychodźstwietylkoniewielkiegrupkiludzi,którzynigdyjużniepowrócili
naprosceniumpolityczne.Ograniczonabyłarolawychodźstwajakobińskiego
zaCesarstwaiRestauracjiorazprzedstawicieliskrajnejlewicywlatach1830–
1848.JednosteknamiaręLazare’aNicolasaCarnotbyłoniewiele.
Dalecyjesteśmyodmechanicznegomierzeniawartościemigracjipolitycznych
ilościąjejuczestników,organizacjiiczasopism.Głównymikryteriamidlanassą,
rzeczjasna,znaczeniewychodźstwapolitycznegodlakraju,atakżejegorola
wżyciumiędzynarodowym,wdziejach„drugiejojczyzny”.Jakwykazał
najbardziejjaskrawoprzykładrosyjski,kilkuczykilkudziesięciudemokratów
isocjalistównaemigracjiniejednokrotnieznaczyłowięcejniżtysięcznerzesze.
Jedynebardziejlicznefalefrancuskichemigracjipolitycznychporojalistach
torepublikanieróżnychodcienipozamachustanuLudwikaNapoleona
Bonapartegowroku1851ikomunardziwdwadzieścialatpóźniej.
Wgroniewychodźstwaporoku1851znalazłosię,jakwiadomo,kilkudziesięciu
deputowanychrepublikańskich,politykówipisarzy,wtymznakomitościtej
miary,coWiktorHugo,EdgarQuinet,AlexandreLedru-Rollin,FélixPyatczy
Pierre-JosephProudhon.FrancuziudawalisiędoBelgii,SzwajcariiiAnglii.
Wydawalitampismaizakładaliorganizacjeuchodźcze.Alecechą
charakterystycznątejfaliemigracyjnejbyłajejkrótkotrwałość[21].Pokilkulatach
możnabyłomówićjużtylkooparusetczynnychpolityczniewychodźcach,którzy
niepowrócilidoFrancji.Rok1860–początekcesarstwaliberalnego–podciął
mocnoracjębytuemigracjirepublikańskiej.Tylkonieprzejednani,tacyjakWiktor
Hugo,czekalidziewiętnaścielatnaobczyźnienaupadekNapoleonaMałego.
Wywieralipewienwpływnaradykalizacjężądaństronnictwarepublikańskiego
wsamejFrancji,nieodgrywalijednakrolidecydującej.
EmigrancifrancuscywBelgiiczySzwajcariiłatwosięasymilowalidzięki
wspólnociejęzykowej,apoczęściikulturowej.Ujawniłosiętobardzomocno
