Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.Dziejepolityzacjihistorii
„Absurdembyłobywyobrażaćsobie,żepolitycznewykorzystaniehistoriijestnowością
[...].Bezwzględunato,czybadamyindywidualne,czylokalnezjawiska,grupy,instytucje
czynarody,czywreszciepowstawaniapaństwirozwójkultur,niewydajesię,abymożna
byłojeoddzielićodwymiaruobywatelskiego[ś].Historiazawszetworzyławizjeświata,
którezawierałynieodłącznieelementpolityczny,któregowykorzystanie,świadomelub
nieświadome,byłowkażdymrazienieuniknione.Samotowykorzystaniemahistorię,
złożonązwieluelementów,wpierwszejkolejnościrelacjemiędzyhistorykiemapub-
licznościązłożonązczytelników,którzyzczasemsięzmieniali”
39
.Przenikaniesięhistorii
ipolityki,pojętezarównojakopolitycznaingerencjawładzywsferęnauki,azarazem
jakoupolitycznienieaktywnościsamychhistoryków,miałowdziejachpermanentny
charakter.Odwołaniesiędohistoriiwposzukiwaniupolitycznejlegitymizacjijest„stałą
antropologicznąkulturowejdziałalnościodnajdawniejszychczasów”40.Historiastała
się„politycznymnarzędziemnajwyższejrangi”41.
Poszczególneepokizajmowałyinnestanowiskowzględemhistorii,leczwkażdej
próbowanowniąingerowaćzewzględówpolitycznych.Instrumentalnepodejście
dohistoriitowarzyszyłojejodstarożytnychpoczątków42.„Związekzteraźniejszością
wymagaodhistorii,abystałasięźródłempouczającychprzykładówwielkichgrzechów
itrwałychcnót”43.Historia,jakoopowieśćodziejach,powstawała,konkurujączpoe-
zją,mająccharakterpragmatyczny,pozostającsłynnącyceronowską„nauczycielką
życia”
.Arystotelesuznawałjązawręczmniejużytecznąodpoezji,ponieważhistoria,
wprzeciwieństwiedoswejrywalki,niewyciągawniosków44.Starożytnahistoriamiała
albocharakterupamiętniająco-religijny,albopragmatyczny.Trudnowogólerozpatry-
waćstarożytnychprekursorówwewspółczesnychkategoriachobiektywizmu,byłato
raczej„teokratycznahistoria”
,quasi-historia,zbiórmitówprzezdługiczasniedotyczący
wpierwszejkolejnościludzi.Wychodzeniezprzestrzenimiędzypoezjąaprotonauką
byłowielowiekowymizłożonymprocesem.Niebrakowałoteżwróżnychkręgach
kulturowychprzykładówbezpośredniejingerencjiwładzy,dążeńdopetryfikacjiwłas-
negopanowaniaprzezuwiecznieniesięwpamięcispołecznej,wreszcietakżestron-
niczychinterpretacji.WstarożytnychChinachdynastiaHanmiaładwóchoficjalnych
39G.Levi,Lepassélointainsurl’usagepolitiquedel’histoire,w:Lesusages…,dz.cyt.,s.26.
40M.Becker,Geschichtspolitikinder„BerlinerRepublik”
.KonzeptionenundKontroversen,SpringerVS,
Wiesbaden2013,s.192.
41C.Arendes,E.Wolfrum,ÖffentlichesErinnern–AufragoderInstrumentderPolitik?,w:Gedenk-
stättenkongressKarlsruhe,Baden-WürttembergLandesstifung,Stuttgart2005,s.7.
42M.Becker,dz.cyt.,s.52.
43D.Lowenthal,dz.cyt.,s.232.
44R.Collingwood,TheIdeaofHistory,OxfordUniversityPress,Oxford1994(1946),s.14–25.
20
