Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.Jakiewartościwspółtworząjęzykowyobrazświata
Słowian?
10
Zainteresowaniewartościamiwjęzyku(Djęzykiemwartości”—wedle
formułyJadwigiPuzyniny)przypadływnaszymregionieEuropy(wPolsce
iwRosji)naprzełomlatsiedemdziesiątychiosiemdziesiątychXXwieku,awięc
naokreswychodzeniawlingwistycezdominacjiparadygmatustrukturalistycz-
negoizarazemschyłkukomunizmuwsferzegospodarczo-politycznej.Zwrotak-
sjologicznywjęzykoznawstwiestanowiłzjednejstronyrezultatautonomicznego
rozwojudyscypliny,wynikałzchęciujmowaniajęzykawjeszczeinnych,nowych
aspektachipowiązaniach,wramachpodejściaproponowanegoprzezlingwistykę
antropologiczno-kulturową,komunikatywizmikognitywizm,azdrugiejstrony
byłprzejawemobywatelskiejtroskiludzinaukiofundamentalnezasadyijakość
językapublicznegodyskursuwspołeczeństwiepoddanymjednostronnejprze-
mocyikontroliideologicznej
1
.WRosjizwrotkuproblemomaksjologicznym
wlingwistycezaowocowałpracamiWładimiraToporowaiNikityTołstoja,Jurija
ApresjanaiNadieżdyArutjunowej,AnnyZaliznjak,IrinyLewontinyiIgora
Szmielewa;wPolscepracamiZofiiZaron,JadwigiPuzyniny,RenatyGrze-
gorczykowej,TomaszaKrzeszowskiego,JerzegoBartmińskiego.Wyróżniającą
pozycjęzdobyłypublikowaneodlatsiedemdziesiątych(popolsku,potempo
angielsku)praceAnnyWierzbickiejm.in.natematsłów-kluczy,stanowiących
ospecyficeposzczególnychkulturnarodowych.Wroku1985przygotowano
koncepcjępolskiegosłownikaaksjologicznego(Bartmiński1989a),niedługo
potemrozszerzonąnaprojektaksjologicznegosłownikasłowiańskiego(Judin
2003).Poupadkusystemu(rosyjskapieriestrojkaigłasnost>,polskiokrągły
stół,niemieckaWende,czeskaaksamitnarewolucja,ukraińskapomarańczowa
rewolucja)irozpoczęciuprocesutransformacjiustrojowej,azwłaszczapo
rozszerzeniuUniiEuropejskiejopaństwaEuropyŚrodkowejwydawałosię,
żezniesieniegranicpolitycznychotworzydrogędolepszegorozumieniasię
ludziwnowejprzestrzenicywilizacyjnejibędzierównoznacznezlikwidacją
1
PodobnemotywydoprowadziływNiemczechdopowstaniahistorycznegosłownikapojęć
społeczno-politycznych(zob.Brunner,Conze,Koselleck1972-1997).
