Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
B.Bałutowa,PowieśćangielskaXXwieku,Warszawa2004
ISBN83-01-14247-2,©byWNPWN2004
zaćżadnegookreślonegosystemuideologicznego,anawetnie
wprowadzawyraźnego,,morału,,.Interesujągoraczejludzieiich
bezpośrednie,prywatne,azawszeskomplikowanekontaktyizwią-
zki,anieideeiludzkość.Charakterystykajegopostacijestbardzo
pełna.Jegobohaterowietoludzieuderzającoindywidualniiżywi,
którychsięłatwoniezapomina.
TwórczośćJamesatradycyjniedzielonajestnatrzyokresy.
Tematyka
Wpierwszymdominujetematyka,,amerykańska,,,tj.przeciwsta-
,,amerykańska’’
wieniecywilizacjiStanówZjednoczonychiEuropy;najbardziejzna-
neutworytegookresutopowieściRoderickHudson(1875),(pierw-
szajegopowieśćcałkiemdojrzała),Amerykanin(TheAmerican,
1877),DomnaPlacuWaszyngtona(WashingtonSquare,1881),po-
wieśćotematycewyłącznieamerykańskiej,iopowiadanieDaisy
Miller(1879),któreprzyniosłomusławę.Kończytenokrespo-
wieśćuważanaprzezwielukrytykówzanajwiększejegodzieło,
Nowedrogi
Portretdamy(ThePortraitofaLady,1881).PotejpowieściJames
zaczynapróbowaćnowychdróg,szukanowychtematów,ekspe-
rymentujebezpowodzeniazformądramatuipiszeszeregdosko-
nałychnowel.Wtymczasiejegopopularnośćznaczniespadami-
mokilkudoskonałychpozycjipowieściowych,jaknp.TheBosto-
nians(1886)–oruchusufrażystekwAmeryce–lubKsiężnaCasa-
massima(ThePrincessCasamassima,1886),powieśćnienajlepsza,
leczotyleinteresującawtwórczościJamesa,żepodejmujeproble-
myspołeczne–sytuacjęklasupośledzonychiruchyrewolucyjne.
Ciekawestudiumindywidualnychaspiracji,możliwościiosiągnięć
wsztuceiwpolityceprzynosiTheTragicMuse(1889);dwiedosko-
nałepowieścisatyrycznezżyciaklaswyższychspołeczeństwa
angielskiegoTheSpoilsofPoynton(1897)iTheAwkwardAge(1899),
atakżeniezawszedocenianearcydziełokunsztownejsztukinar-
racyjnejCowiedziałaMaisie(WhatMaisieKnew,1897).Jesttookres
wypracowywanianowegostyluitechniki,którydoprowadziłwefe-
,,Fazagłówna’’
kciedonajważniejszejwtwórczościJamesatzw.
,,fazygłównej,,
(,,themajorphase,,)–okresuwielkości:wtedypowstałypowieś-
ciogólnieuznanezanajwyższeosiągnięcieartyzmuJamesa,które
wywarłynajwiększywpływnadalszepokoleniapowieściopisarzy:
Skrzydłagołębicy(TheWingsoftheDove,1902),Ambasadorowie(The
Ambassadors,1903)iTheGoldenBowl(1904).Osobowośćartystyczna
Jamesaznalazławnichnajpełniejszywyraz,leczrównieżustaliła
jegorenomęjakopisarzabardzo,,trudnego,,,zewzględunastyl
naderzawiłyiciężki.PodobniejakuMarcelaProustaiwczesnego
TomaszaMannaprozaJamesowska–hipertaktyczna,analitycz-
na,operującazdaniamibardzodługimiirozbudowanymiskład-
niowo–wyrażawięcejniżperypetiefabularne.Onatotworzy
głębszesensy,jakbyzwysiłkiemwydobywającjezchaosunadmier-
nieskomplikowanejrzeczywistości.Tonierejestracjazewnętrznych
zdarzeń,opowiadanieosprawachniewątpliwych,leczmozolne
24
