Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
teżwinnychpaństwach,choćbynaWęgrzech16,wJugosławiiczywZwiązku
SocjalistycznychRepublikRadzieckich.WZSRRzaczęłysięonenajwcześniej,
bow1943r.(początkowotoczyłysięprzedsądamipolowymi17,apóźniejrów-
nieżprzedsądamipowszechnymi18).
Możnapodsumować,żehitlerowskichzbrodniarzyosądzanowMTW,try-
bunałachwojskowychispecjalniewtymcelutworzonychtrybunałachnarodo-
wych,trybunałachludowych,przedsądamipowszechnymiisądamipolowymi.
Ponieważoddanojurysdykcjękarnąkrajom,wktórychzbrodnidokonano,proce-
syprowadzonewróżnychkrajachiprzezodrębne,niezależneodsiebieinstytucje
należyoceniaćjakokomplementarne,gdyżwgruncierzeczywzajemniesięone
uzupełniały,niezastępującsięjednocześnie.Każdepaństwo,którepodjęłosię
osądzeniasprawców,miałoszansęosądzićzarównotychniższychwhierarchii,
jakinajwyższychrangąurzędnikówzbrodniczegosystemu.Jedyniecinnajważ-
niejsi”zostaliosądzeniprzeztrybunałmiędzynarodowy.Osądzeniepozostałych
pozostałocałkowiciewgestiisądówkrajowych19.
Podrugie,należywspomniećomodeluzastosowanymwKonwencjiwspra-
wiezapobieganiaikaraniazbrodniludobójstwa20.Zgodniezart.VIkonwencji,
osobyoskarżoneoludobójstwolubinneczynywymienionewjejart.IIImiały
byćsądzoneprzezwłaściwytrybunałpaństwa,naktóregoobszarzeczynzostał
dokonany,lubprzezmiędzynarodowytrybunałkarny,jegokompetencjazaśbę-
dzieobejmowałatestrony,którekompetencjętrybunałuprzyjmą.Wedlezatem
powyższychpostanowieńpierwszeństwowwykonaniujurysdykcjimapaństwo,
naktóregoterytoriumpopełnionodanązbrodnię.Dopierownastępnejkolejno-
ścikompetentnybyłbytrybunałmiędzynarodowy,któremuumawiającesiępań-
stwaprzyznałybyjurysdykcjęwsprawie21.Tenmodelkomplementarnościuznaje
pierwszeństwopaństwadowykonaniajurysdykcjikarnej.Trybunałmiędzyna-
rodowy,nieistniejącywmomencieprojektowaniakonwencjianiwmomencie
jejwejściawżycie,byłbywłaściwywdrugiejkolejności.Chociażwarunków
wykonaniajurysdykcjiprzeztrybunałkarnyniesprecyzowanowomawianejkon-
33
16Por.T.Hofmann,Post-SecondWorldWarHungariancriminaljusticeandinternationallaw:
ThelegacyofthePeople’sTribunals,w:M.Bergsmo,CheahWuiLing,YiPing(red.),Historical
Origins…,t.2,op.cit.,s.735-763.
17UkazPrezydiumZSRRz19kwietnia1943r.,N39,Указот19апреля1943г.Омерах
наказаниядлянемецко-фашистскихзлодеев,виновныхвубийствахиистязанияхсоветского
гражданскогонаселенияипленныхкрасноармейцев,дляшпионов,изменниковродиныиз
числасоветскихгражданидляихпособников.
18V.Bílkovd,op.cit.,s.714-715.
19Śledztwakrajowenierzadkotrwajądodziś.Tytułemprzykładumożnaprzywołaćtrwa-
jącyprzezdziesięcioleciaprocesnieżyjącegojużIwanaDemjanjuka,zob.informacjęnastronie
EncyklopediiHolocaustu:http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10007956.
20DzUz1952r.,Nr2,poz.9inr31,poz.213.
21Więcejnatematpracnadpowołanymartykułemkonwencjiijegointerpretacjizob.np.w:
K.Wierczyńska,Theprincipleofcomplementarity…,op.cit.,s.267-272.
