Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
(R)Ewolucjawrozumieniukonsumenta:emocje,nieracjonalnośćinieświadomość
1.3.(R)Ewolucjawrozumieniukonsumenta:emocje,
nieracjonalnośćinieświadomość
29
ModelEKBbardzoczęstopojawiasięwpodręcznikachiopracowaniachjako
podstawowymodeldecyzjikonsumenckich(PeteriOlson,1996;Solomon,
2006),mimożeodczasu,kiedygostworzono,nastąpiławielkazmianawro-
zumieniuczłowiekaiwiedzyotym,wjakisposóbpodejmujeondecyzje.Ta
zmianajestkonsekwencjąrewolucjiwpsychologii,którawydarzyłasięwdru-
giejpołowiepoprzedniegostulecia.Dowodydostarczaneprzezbadaniazob-
szarupoznaniaspołecznego(socialcognition),jaknaprzykładbadanianad
automatyzmami(Bargh,CheniBurrows,1996),koncepcjapostawutajonych
(GreenwaldiBanaji,1995)orazzpsychologiiemocji,jaknaprzykładbadania
nadefektemekspozycji(Zajonc,1984,1985),zmieniływizjęczłowiekana-
ukowcaobecnąwpsychologiijeszczewlatach50.XXw.Zamiasttegocoraz
więcejmówisięoczłowiekuwkontekściejegonieracjonalności(zekono-
micznegopunktuwidzenia),procesównieświadomychiheurystyk(skró-
tówmyślowych),którychużywawpodejmowaniudecyzji.Polskipsycholog,
MirosławKofapisał,żecodziennemyślenieczłowiekanieprzypominamy-
śleniaczłowiekanauki-zwykłyczłowiekzamiastformułowaćostrożniehi-
potezy,którenastępnieweryfikuje,kierującsięzasadamilogiki,wnioskuje
wsposóbintuicyjny,nierazkorzystajączniewielkiejilościdanych,posługu-
jącsięgotowymischematamiiwzględnieprostymiregułami(Kofa,1985).
Zabawnąanegdotęilustrującąnieracjonalnezachowaniakonsumentów
przytaczaRichardTaler(1999),opisującswojąznajomą,którachciałaku-
pićpikowanąkapęnałóżko.Wjednymzesklepówznalazłanawyprzedaży
towar,któregoszukała.Kapywystępowaływtrzechrozmiarachipierwotnie
kosztowały200,250i350dolarów,alewpromocjikażdąmożnabyłonabyć
wcenie150dolarów.Panitakupiłakapęwnajwiększymrozmiarzeibyła
bardzozadowolonazeswojegonsprytnego”zakupu.Zekonomicznegopunk-
tuwidzeniawybórtenbyłrzeczywiścienajlepszy-zaoszczędziłanajwiększą
sumępieniędzy.Jednakzpunktuwidzeniasubiektywnejużytecznościwy-
brałaopcjęnajgorszą,gdyżnajwiększakapabyłazdecydowaniezadużana
jejłóżkoisporajejczęśćspadałanapodłogę.Obserwację,żeludzieczęsto
majątendencjędoskupianiasięnanominalnejwartościpieniędzyipomija-
niaswoichpreferencji(iwkonsekwencjiniekiedywybierająmniejkorzystne
opcje)potwierdzająrównieżbadaniaeksperymentalne.Wjednymznich,
przeprowadzonymprzezHseeiwspółpracowników(2003,za:Hseeiin.,
2009)uczestnicywybieraliwykonaniejednegozdwóchzadań,któreróżniły
sięsymbolicznąopłatą:zapierwszeznichmogliotrzymać60punktów,aza