Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Częśćpierwsza
przesyconejduchemoratorstwa,przeszedłprzezróżnekierunkisztuki
przemawiania:odstyluazjańskiego,wzniosłego,pełnegometafor,ozdób
retorycznychidługichokresów,poprzezstylśredni,bardziejumiarkowa-
ny,ozdobny,alemniejpatetyczny,ażdoprostegoipozbawionegoozdób
styluattyckiego.WdzieleOrator,poświęconymattycyzującemuMarkowi
Brutusowi,stawiajączawzórDemostenesa,przedstawiaobrazidealnego
mówcy,którypotrafiposługiwaćsięwszystkimitrzemastylami,anietyl-
kostylemskromnym.Toteżsamstarałsięwsposóbmistrzowskistosować
stylwzniosły,średniiskromny.MowyCyceronanacechowanesąerudycją,
polotemidowcipemorazobfitująwśrodkistylistyczne,któredobrane
wsposóbstaranny,decydująoharmoniicałegotekstu.Zcałejspuścizny
oratorskiej,obejmującejmowypolityczneisądowe,zachowałosię58mów
wcałościlubwiększychczęściachoraz20fragmentów.Wygłoszoneprze-
mówieniaCyceronpublikował,dziękiczemuspuściznaoratorskaCycero-
nazachowałasięwtakpoważnychrozmiarach.Rozpowszechniałrównież
mowy,którychnigdyniewygłosił,aktóreopracowałjedyniepisemnie.
Cyceronjestteżautoremwielupismretorycznychdotyczącychteoriiwy-
mowy:doborumateriału,styluijęzykaorazsposobuwygłoszenia,wktó-
rychpoglądyGrekówwzbogacawłasnymdoświadczeniemzpraktyki
prawniczejisądowniczej.Zanajdoskonalszespośródpismretorycznych
uchodzidziełoujętewformędialoguDeoratore.Rozmowa,wktórejbiorą
udziałwybitninobilowierzymscy,m.in.nauczycieleCycerona,L.Krassus
iM.Antoniusz,toczysięnawzórPlatońskiegoFajdrosaidotyczysporu
ocharakterwychowania:czymaonodawaćprymatretoryce,czyfilozofii.
ZdaniemCyceronadoskonałymówca,opróczopanowaniazasadretorycz-
nychizaznajomieniasięzesprawamipaństwowymiisądowymi,powi-
nienposiąśćgruntownewykształceniefilozoficzne.Dopismretorycznych
Cycerona,przedstawiającychhistorięwymowyrzymskiejorazradypo-
prawnegoprzemawiania,należą:Brutus,Onajlepszymrodzajumówcy
(Deoptimogenereoratorum),Kategorieretoryczne(Librirhetorici),Topica.
DokońcaXVIwiekuprzypisywanoCyceronowiautorstwopierwsze-
gozachowanegopodręcznikaretoryki:RhetoricaadHerennium(Retoryka
doHerenniusza),napisanegopołaciniemiędzy86a82r.p.n.e.nazamó-
wienieadresata,niejakiegoHerenniusza.Większośćbadaczyuważa,iż
źródłempodręcznikasąnotatkiszkolnesporządzoneprzeznieznanego
autorazwykładówwygłoszonychprzezrzymskiegonauczycielaretoryki,
prawdopodobniePlocjuszaGallusa.Inninatomiastuczenitwierdzą,że
podręczniktenwprawdziestanowikompilację,alekompilacjękrytyczną
isamodzielną.RhetoricaadHerenniumjestprzykładempodręcznika,któ-
