Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Witkowska,R.Przybylski,Romantyzm,Warszawa2007
ISBN978-83-01-13848-6,©byWNPWN2007
WSTĘP
Literaturapolskalat1795–1863,usytuowanamiędzyOświeceniemapozyty-
wizmem,jestliteraturąokreślanąprzezkilkakierunkówartystycznych.Trzy
znichodegrałyrolęnajwybitniejszą:klasycyzm,sentymentalizmiromantyzm.
Zewzględunaodrębność,oryginalność,wybitnąrangęzjawiskaijego
stosunkowodługietrwaniedecydującąrolęwepoceodegrałromantyzmionteż
wtradycjibadawczejprzesłoniłdwapozostałekierunki.Znalazłotonawet
odbiciewzarzuconymjużdziśterminie„pseudoklasycyzm”,wskazującymna
naśladowczy,wtórnyimiernycharakterliteraturyklasycyzującejpoczątków
w.XIXikonstytucyjnegoKrólestwaPolskiego.Sentymentalizmzkoleichętnie
nazywanopreromantyzmem,widzącwnimpoczątkizwycięskiegowkrótce
romantyzmu.
Oglądepokidokonywanyzpunktuwidzeniaromantyzmuprzyczyniłsię
wtradycjibadawczejdopomniejszeniarolidwuinnychliterackichwspółpar-
tnerówokresu,jakteżdozacieraniaichestetycznejodrębności.
Nienegującwszakżetychbardzopoważnychróżnicmiędzyprądami
literackimi,trzebastwierdzić,żeliteraturatejepokimawielecechwspólnych,
wniesionychprzedewszystkimprzezsytuacjęhistorycznąkraju.Jesttobowiem
literaturapowstającapoutracieniepodległościPolski,literaturanarodupodbitego
ipodzielonego,pozbawionegowłasnegopaństwa.Fakttenmadecydujące
znaczeniedlaproblematykiświatopoglądowejifilozoficzno-moralnejpodjętej
przezcałenaszeówczesnepiśmiennictwo.Znajdzieonawyrazprzedewszystkim
wdojmującymprzeżyciuhistoriiihistorycznościbytuzbiorowegooraz
jednostkowego,wpytaniachoprzyczynytragediilosunarodowego,orolęzła
wplanieświatarządzonegoprzezBoga,którywszakżedopuściłdorozbioru
Polski(problematykachrześcijańskiejteodycei),wreszciewpróbachokreślenia
nowejsytuacjinarodu,sformułowaniauczuciowo-moralnychzasadobywatel-
skich,zachowańidziałańzbiorowychpolskiejspołecznościwniewoli.Upływ
czasuirozwójwydarzeńhistorycznychdokonywałyprzesunięćwważności
pytańiproblemów,niektórekwestierozstrzygałynieodwołalnie(np.stawiane
tużporozbiorachpytanieomożliwośćistnienianarodubezpaństwa),innym
przydawałyintensywności,np.romantycznejideologiipowstańwyzwoleńczych,
nienaruszonypozostawałjednakgłównykościecświatopoglądowyliteratury
zrodzonejpowielkimwstrząsieupadkuPolskiinapiętnowanejprzezjego
konsekwencje.Dotakichwspólnychatrwałychcechświadomościzbiorowej
9
