Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Witkowska,R.Przybylski,Romantyzm,Warszawa2007
ISBN978-83-01-13848-6,©byWNPWN2007
R.Przybylski.Cz1.Klasycyzmisentymentalizmpotrzecimrozbiorze
Drugapołowaw.XVII,wktórejpowstałodziełoFontenelle’a,ischyłek
XVIIIstulecia,kiedyKrasickistworzyłswojeRozmowy,byłyepokamichaosu
ikryzysu.Aleczyminnymbyłfrancuskikryzysintelektualny,aczyminnym
polskikryzystożsamości.Fontenelletresowałrozum,wzbogacałpoznanie,
nawetkiedyzadręczałsięzwątpieniemipustką.Krasickistanąłprzedgroźbą
unicestwienianarodu.Fontenellemógłtraktowaćkulturęjakosiećsprzeczności,
ponieważzależałomu,abywytrącićrozumzmarazmu.Krasickimusiałszukać
wkulturzezbawienia,wzorówpostępowania.Jegorozterkabyłatakdojmująca,
żedogłowyprzychodziłymuróżne,czasemkrańcowosprzecznemyśli.
Rozsądeknakazywałmuratowaćto,cojeszczesiędauratować.Rozpacz
podpowiadałamumyśloszaleńczejobroniewolnościnawetzacenęzagłady.
Azmęczeniehistoriągnałogomiędzykunsztownealejewypielęgnowanego
ogrodu.
4.LAUSAGRICULTURAE
Wybickikazałszlachcietrzymaćdłońnarękojeściszabli.Krasickiradził
sięgnąćdodziedzictwakulturowegoEuropypowartości,którepozwoliłyby
rodakomzachowaćhartduchaitożsamość.Aleoboknichwtympierwszym
dziesięcioleciuniewoliznaleźlisiępisarze,którzy,niegardzącanipałaszem,ani
książką,radziliudręczonymPolakompomyślećrównieżopługu.Próczrycerza
ipisarza,Polskapilniepotrzebowałaoracza.Toteżnicdziwnego,żebardzo
aktualnymgatunkiemliterackimstałsięponownie,popularnyww.XVIII,
zwłaszczaweFrancjiiAnglii,poematopisowy,któregotematembyłorolnictwo.
WepoceOświeceniaswąkarieręzawdzięczałonniechęcidomiasta,
wktórym—jaksądziliówcześniwielbicielewsi—zgromadziłysięwszystkie
grzechyrozwijającejsięwłaśniecywilizacjiprzemysłowejiwszystkieułomności
ówczesnegospołeczeństwa.Bogatemieszczaństwo,szlacheccywłaściciele
ziemscy,artyściimyślicielezaczęliszukaćszczęścianawsi.Zewsządrozległo
sięwołanie:„Campaniafelix!”Ogromnąkarierę,zresztąporazniewiadomo
który,zrobiłstarymotywHoracego,otwierającyjegoIIepodę:„Beatusille,qui
proculnegotiis...”
Szczęśliwyten,ktoniewie,cotolichwa,borg,
Nieliczączyskówanistrat,
Wołamiswymiorzepradziadowskimorg,
Jakzacniludziezdawnychlat.
66
Chwalonowięcideęwiejskiegoodosobnienia.Idealnymmiejscemdla
człowiekastałsięsielskikrajobraziogródprzyposiadłości.
