Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
72
Teorieiperspektywysocjologiczne
wspieraniuprzezpaństwojednostekubo-
gichiupośledzonychspołecznie(zob.Taylor
1992).
ChociażSpencerowskateoriaewolucjispo-
łecznejbyłaszerokoznana,aksiążkitegoau-
toraspotykałysięzajegożyciazprzychylnym
odbiorem,wXXwiekukoncepcjeSpencera–
podobniejakwieleinnychewolucyjnychteo-
riisocjologicznych–popadływzapomnienie
iwspominasięonichnanielicznychkursach
socjologii.Całkowicieodmiennylosspotkał
dziełainnegowielkiegoteoretykadziewiętna-
stowiecznego,KarolaMarksa,którywywarł
ogromnywpływnietylkonasocjologię,lecz
takżenahistorięświata.
KarolMarks:
rewolucjakapitalistyczna
Wrozdziale1omówiliśmypodstawowe
ideeMarksadotyczącekonfliktuklasowego
izmianyspołecznej,którewartowtymmiej-
scuprzypomnieć.Marksijegowspółpra-
cownik,FryderykEngels,nigdynieuważali
sięzaprofesjonalnychsocjologów.Dążyli
jednakdonaukowegozrozumieniaspołe-
czeństwaidowyjaśnieniadługofalowych
zmianspołecznych.Markssądził,żejego
pracenaukowepoświęconespołeczeństwu
zrywajązfilozofiąifilozoficznymiformami
myślenia.Twierdził,żeUfilozofowierozma-
icietylkointerpretowaliświat;idziejednak
oto,abygozmienić”.Jegozainteresowanie
izatroskaniepołożeniemeuropejskiejklasy
robotniczejściślewiązałosięzjegobadania-
minadfunkcjonowaniemkapitalizmu.
PodejścieteoretyczneMarksa:
materializmhistoryczny
PraceMarksasąważnedlasocjologiipodwie-
lomawzględami,dlategowtejksiążcewielo-
krotniebędziemysiędonichodwoływać,ale
wtymrozdzialeskupimysiętylkonajednym
aspekcietwórczościMarksa–jegoanalizieka-
pitalizmu,którastanowiczęśćszerszejteorii
konfliktówklasowychpojmowanychjakosiła
napędowahistorii.TaUwielkateoria”legła
upodstawwielupóźniejszychbadańido-
konańteoretycznychwsocjologiiinaukach
społecznych.WyraźnieUmarksistowskie”idee
stałysięrównieżinspiracjądlaruchówpoli-
tycznychirządówwXXwieku,wtymkomu-
nistycznychreżimówwZwiązkuRadzieckim,
EuropieWschodniej,naKubie,wWietnamie
iChinach.PerspektywęteoretycznąMarksa
nazywasięniekiedymaterializmemhisto-
rycznym,choćmożetrafniejszymokreśle-
niemjest
materialistycznakoncepcjadzie-
jów
.Oznaczato,żeMarksprzeciwstawiasię
idealizmowi,doktryniefilozoficznej,zgodnie
zktórąsiłąnapędowąhistorycznegorozwo-
juspołeczeństwsąabstrakcyjneideelub
ideały,takiejakwolnośćczydemokracja.
Markstwierdzinatomiast,żedominujące
wdanejepoceideeiideałysąodbiciemdo-
minującegosposobużycia,aściślejrzeczbio-
rąc–powszechnieprzyjętegowdanymspo-
łeczeństwie
sposobuprodukcji
.Naprzykład
wepocemonarchiiabsolutnychdominujące
ideesugerowały–jakłatwosiędomyślić–że
królowieikrólowesąprawowitymiwładca-
miUzłaskibożej”.Niepowinnonasrównież
zaskakiwać,żewnaszejepocewolnorynko-
wegokapitalizmuprzeważająideesuweren-
nychjednostek,któreUdokonująwolnych
wyborów”.WedługMarksadominującewda-
nejepoceideesąideamigrupsprawujących
władzę.JegoUmaterializmhistoryczny”sku-
piasięwięcprzedewszystkimnatym,wjaki
sposóbludziepracująrazem,byzbudować
wspólnąformężyciaspołecznego.Jakwytwa-
rzajążywność,schronienieiinnedobramate-
rialne?Jakirodzajpodziałupracyumożliwia
imtęwytwórczość?
zmianyspołecznej?Czyideemogąwpływać
nabieghistorii?Markstwierdzi,żenie,ale
zmieniłyspołeczeństwo?Jakmoglibynato
możeprzychodzicinamyśljakiśprzykład
polegałabyróżnicamiędzywyjaśnieniem
sytuacji,kiedyteorieiidee
odpowiedziećmarksiści?Naczym
marksistowskimaidealistycznym?
Jakiesątwojezałożeniadotyczące
ZaSTaNÓWSIĘ
rzeczywiście
