Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
76
Teorieiperspektywysocjologiczne
wcześniejszezałożenie,wmyślktóregopro-
blemybędąceskutkiemindustrializacjimoż-
narozwiązaćwjejramach.ZdaniemMarksa
teoriaindustrializmusamawsobieniema
sensu.Rozwójprzemysłowyniebyłbymoż-
liwybezprzemysłowców,acibyliprzed-
siębiorcamikapitalistycznymi.Zrozumie-
niesystemuindustrialnego,analizowanego
przezComte’aiSpencera,wymagarównież
zrozumienianowychstrukturalnychrelacji
społecznych–relacjikapitalistycznych,któ-
reuprzywilejowujągarstkęludziipogarszają
położeniewiększości.PerspektywaMarksa
przypominanamteż,żefabryki,warsztaty
ibiura,razemzkomputerami,robotamiiin-
ternetem,niewzięłysięznikąd.Sąwytwo-
remrelacjispołecznych,którecechujeraczej
konfliktniżzgoda.
Markspokazujerównież,żetworzenie
wielkichteoriimożebyćpożyteczne.Dużą
wartośćmakoncepcjasposobuprodukcji,
ponieważpozwalanamnałożyćnamętlik
zdarzeńhistorycznychpewnąjednolitąramę
pojęciową,dziękiktórejłatwiejjezrozumieć.
Wielubadaczyspołeczeństwakorzystało
ztejramy,rozwijającją,ulepszającikryty-
kującjużpośmierciMarksa.Niektórzyrobią
tonawetdzisiaj.ChociażteoriaMarksama
swojewady,towiększośćsocjologówzgo-
dziłabysię,żeodkrycietychwadprzyniosło
ogromnekorzyścisamejsocjologii.
JednakżetwórczośćMarksastanowitak-
żeilustracjęgłównegoproblemuwielkich
teorii,czylitrudnościzichempirycznym
testowaniem.Wjakisposóbjegotezęmożna
zweryfikowaćnapodstawiedostępnychda-
nych?Comusielibyśmyodkryćiczegosię
dowiedzieć,żebyostatecznieudowodnićjej
trafnośćlubbłędność?Czyfakt,żewżad-
nymzwysoceuprzemysłowionychkrajów
niedoszłojakdotąddorewolucjikomuni-
stycznej,świadczyotym,żenajważniej-
szaprognozazawartawteoriiMarksabyła
chybiona?Ajeślitak,toczywynikaztego,
żeinnejejaspektysąrówniebłędne?Co
zsamymmaterializmemhistorycznym–czy
onrównieżmazasadniczewady?Jakdłu-
gopowinniśmyczekaćnarewolucję,zanim
odrzucimyteorięMarksa?Późniejsimarksiści
próbowalidokładniewytłumaczyć,dlacze-
goniedoszłodoogólnoświatowejrewolucji
komunistycznej,iwtymcelumusielizmo-
dyfikowaćideeMarksa.WramceKlasycz-
nebadania3.1znajdzieszopisszczególnie
wpływowejgrupy,zwanejszkołąfrankfurc-
ką,którejteoriewpłynęłynarozwójsocjolo-
giikonfliktu.
czynniki,któremogłyzapobiecbuntowiklasy
Codlateoriimarksistowskiejoznaczabrak
Czymożemydziśpowiedzieć,żetateoria
niedoszładoskutku?Wymieńwszystkie
przezMarksarewolucjakomunistyczna
rewolucjizapowiadanejprzezMarksa?
Jakmyślisz,dlaczegoprzepowiadana
robotniczejprzeciwkokapitalizmowi.
zostałaostateczniesfalsyfikowana?
ZaSTaNÓWSIĘ
Twórcysocjologii
Comte,Spencer,Marksiinniwcześniteore-
tycypołożyliniektórezfundamentówroz-
wojusocjologii.Alewczasachichdziałal-
nościsocjologianiebyłaformalnieuznaną
dyscyplinąaninienauczanojejoficjalniena
uniwersytetach.Jeżelimiałastaćsięczęścią
Comte’owskiejUhierarchiinauk”,tomusiała
wywalczyćsobie–podobniejakwcześniej
naukiprzyrodnicze–miejscenauczelniach,
gdziemożliwebyłokształceniestudentów.
Krótkomówiąc,socjologowiemusielizyskać
szacunek,cowdużejmierzeudałosięwe
FrancjiEmile’owiDurkheimowi.Minęłojed-
nakdużoczasu,nimsocjologiazdobyłamoc-
nąpozycjęnauniwersytetach.
ÉmileDurkheim:
społecznypoziomrzeczywistości
Durkheimodegrałzasadnicząrolęwrozwoju
socjologiiakademickiej.Zdobywszytrady-
cyjnewykształceniefilozoficzne,odszedłod
filozofii,którąuważałzazbytoddalonąod
wielkichproblemówwspółczesności,izwró-
ciłsiękunauceospołeczeństwie,ponieważ
