Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Twórcysocjologii
77
jegozdaniembyłaonabliższawyjaśnienia
najważniejszychkwestiimoralnych,przed
którymistałospołeczeństwofrancuskie.
PierwszestanowiskoakademickieDurkheim
zdobyłnauniwersyteciewBordeaux,gdzie
uczyłsocjologiiipedagogiki.Podczaspoby-
tuwBordeauxopublikowałwieleteksów
izostałpierwszymfrancuskimuczonym,któ-
regomianowanoprofesoremnaukspołecz-
nych.W1902rokudziękirenomie,jakąsię
cieszył,uzyskałstanowiskonaprestiżowej
paryskiejSorbonie,gdziew1906rokuzostał
profesorempedagogiki.Siedemlatpóźniej
mianowanogopierwszymwhistoriiprofeso-
rempedagogikiisocjologii(zob.Coser1977).
Socjologiawkońcuzdobyłaprzyczółekpo-
śródakademickiejelity.
DrugiaspektwpływuDurkheimana
współczesnąsocjologięwiążesięznaturąsa-
mejdyscypliny.Durkheimuważał,żenależy
badaćzjawiskaspecyficzniespołeczne,ile-
kroćbadaniawychodząpozaindywidualne
interakcjemiędzyludźmi.Instytucjeiformy
społeczne,takiejakruchyspołecznelubro-
dzina,trwajądłużejniżżyciekonkretnych
jednostek,awięcmusiistniećichwłasna
rzeczywistość.Niemożnajejadekwatniezro-
zumiećzapomocąindywidualistycznejpsy-
chologiiczyabstrakcyjnychspekulacjifilozo-
ficznych,ponieważwymagaonaspecyficznie
socjologicznegowyjaśnienia.Zperspektywy
Durkheimato,cookreślamyprzymiotnikiem
Uspołeczny”,jestpoziomemrzeczywistości
podlegającymwłasnymprawominiemożna
gosprowadzićdosamegodziałaniaczydo
połączeniajednostkowychświadomości.
Tłumaczyto,dlaczegoDurkheimsku-
piałsięnazjawiskachgrupowychi
faktach
społecznych
,takichjakporównywaneprzez
niegoodsetkisamobójstw(zob.rozdział1),
solidarnośćspołecznaireligia.Jegozda-
niemsocjologowieniepowinnizajmowaćsię
psychologiąjednostek.Przykłademtakiego
podejściajestksiążkaOpodzialepracyspo-
łecznej(1893;wyd.pol.1999),wktórejDurk-
heimprzedstawiłswojesłynnedziśrozróż-
nieniesolidarnościmechanicznej,cechującej
społeczeństwamniejzłożone,isolidarności
organicznej,charakteryzującejrozbudowane,
nowoczesnespołeczeństwaindustrialne.So-
lidarnośćmechanicznawiążesięzogranicze-
niemindywidualizmuipodporządkowaniem
jednostkizbiorowości,natomiast
solidarność
organiczna
powstajenaskutekdalekoidące-
gopodziałupracywspołeczeństwachindu-
strialnych,którygenerujeraczejróżniceniż
podobieństwa.
Durkheimodrzuciłzatemideę–po-
wszechnieprzyjmowanąwjegoczasach,
atakżepóźniej–zgodniezktórąnowoczesny
industrializmwnieuniknionysposóbnisz-
czysolidarnośćspołecznąizagrażasamej
osnowiespołeczeństwa.Durkheimtwierdził,
żewrzeczywistościsilniejszewięziwzajem-
nejzależnościpowstajądziękiorganicznym
formomsolidarności,któreumożliwiająlep-
szezrównoważeniejednostkowychróżnic
icelówzbiorowości.Widzimyturównież,jak
ściślenaukowaanalizasocjologicznaDurk-
heimałączysięzówczesnymiproblemami
moralnymiispołecznymi:wjakisposóbspo-
łeczeństwaindustrialnemogązachowaćspój-
nośćwepocerosnącegoindywidualizmu?
Ocena
Zarysowanejużwrozdziale1podejścieDurk-
heimadosocjologiiokreślasięmianem
funkcjonalizmu
–tobadaniespołeczeństwa
isposobu,wjakijegoinstytucjewiążąsięze
sobąiulegajązmianom.Chociażwprzeszło-
ścifunkcjonalizmwywierałnasocjologię
bardzoznacznywpływ,dzisiajznajdujesię
wodwrocie.Dziejesiętakzkilkupowodów.
Popierwsze,wielukrytykówdowiodło,
żefunkcjonalizmdobrzetłumaczykonsens,
czylito,dlaczegospołeczeństwazachowują
spójnośćiwspólnąmoralność,aleniepotrafi
równiedobrzewyjaśnićkonfliktuiradykal-
nychzmianspołecznych.Innitwierdzą,że
Durkheimowskifunkcjonalizmuprzywilejo-
wujeograniczeniaspołecznekosztemjedno-
stekiniezostawiawystarczającodużomiejsca
natwórczedziałanietychostatnich.Wreszcie,
analizafunkcjonalnaczęstoprzypisujepew-
neceleipotrzebysamemuspołeczeństwu.
