Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Politykamiędzynarodami
47
padkach,skłonićczłowiekadoczystobezinteresownegozachowania;niesąonejednak
wystarczającedowytworzeniatrwałegoposzanowaniadlawysublimowanychnakazów
ipowinnościspołecznegoobowiązku.Niewieluludzijestzdolnychdociągłegopoświęce-
niaprywatnychinteresówczykorzyściwimięwspólnegodobra,aletrudnoztegopowodu
wciążnarzekaćnadeprawacjęludzkiejnatury;faktemjest,żedowiodłotegopowszechne
doświadczeniekażdejepokiikażdegonarodu;chcąctozmienić,musielibyśmyzmienić
konstytucjęczłowieka.Nieprzetrważadnainstytucja,którejkonstrukcjaniebierzepod
uwagęprawdziwościtychmaksym(Washington1931–1944:t.10,363).
MaxWeberrozwinąłipogłębiłtęobserwację:
Działanialudzkiesąbezpośredniozdominowaneprzezinteresy(materialneiidealne),
anieprzezidee.Niemniej,wytwarzaneprzezteideefiwizerunkiświata”bardzoczęsto
ukierunkowujądynamizminteresów,którypodtrzymujedziałanie(Weber1926:347–348;
zob.równieżWeber1920:252).
Rodzajinteresówdeterminującychdziałaniepolitycznewdanymokresiehistorii
zależyodkontekstupolitycznegoikulturalnego,wramachktóregoformułowana
jestpolitykazagraniczna.Celepolitykizagranicznejpaństwmogąobejmowaćcałą
gamęcelówobiektywnych,dojakichkiedykolwiekzdążałyinnepaństwa.
Tesameobserwacjeodnosząsiędopojęciapotęgi.Ojegotreściisposobie
wykorzystywaniaprzesądzaśrodowiskopolityczneikulturowe.Napotęgęmoże
sięskładaćwszystko,coustanawiaipodtrzymujekontrolęczłowiekanadczłowie-
kiem.Potęgaobejmujewszystkiespołecznestosunki,któresłużątemucelowi,od
fizycznejprzemocydonajbardziejsubtelnychwięzówpsychologicznych,zapomocą
którychjedenumysłkontrolujeinny.Potęgadotyczyrównieżdominacjiczłowieka
nadczłowiekiem,zarównowtedy,gdyjestuzasadnianacelamimoralnymiikon-
trolowanaprzezkonstytucyjnezabezpieczenia,jakmatomiejscewzachodnich
demokracjach,jakiwtedy,gdyjestniepowstrzymanąibarbarzyńskąprzemocą,
którąuprawomocniajedyniesiłaiktóraznajdujeswojejedyneusprawiedliwienie
wpowiększaniuwłasnejpotęgi.
Realizmpolitycznyniezakładabynajmniej,iżwspółczesneuwarunkowania
politykizagranicznej,zichekstremalnąniestabilnościąizawszeobecnągroźbą
rozpętaniaprzemocynadużąskalę,niepodlegajązmianie.Naprzykład,równo-
wagasiłjeststałymelementemwszystkichpluralistycznychspołeczeństw,oczym
dobrzewiedzieliautorzyartykułówwfiFederaliście”,możedobrzefunkcjonować
wwarunkachwzględnejstabilnościipokojowegokonfliktu,takjakmatomiejsce
wStanachZjednoczonych.Jeślinasceniemiędzynarodowejudasiępowielićczyn-
niki,któreuwarunkowałytakistanrzeczy,zwyciężątampodobnewarunkistabil-
nościipokoju,jakiecharakteryzowałydługierozdziałyhistoriiniektórychnarodów.
