Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Sztukanamarginesie
Czymjestsztuka?Jakimirządzisiękryteriami?Tepy-
tania,jakiwieleinnychdotyczącychfenomenusztuki
dręcząartystów,estetykówihistorykówsztukiodstuleci.
Podchodzączpokorądowysiłkówpoprzednichpokoleń,
współcześnieniepodejmujemysięjednoznacznieroz-
strzygać,czywyrokowaćwkwestiachsztukiijejwarto-
ściowania.Rozumiemyjejniedefiniowalnośćigodzimy
sięnakolejnejejprzemiany.Akceptująctęzmienność,
otwieramysięnanoweformyjejistnienia.Jednym
zwcieleńjestgraffitiisztukaulicyijejpoświęconajest
niniejszapublikacja.
Genezasztukiwprzestrzenimiejskiej
wzarysie
Nowośćzjawiskagraffitiistreetartunieznaczy,żenie
posiadaonoswojejgenezy.Poszukująckorzenitegozja-
wiskaartystycznego,należycofnąćsiędoczasu,gdyco-
razliczniejszegrupyłowcówprzemierzałyziemię,ana
szlakachichwędrówekpowstawałyzadziwiającenasma-
lowidłanaskalne.Społecznościpaleolitycznepozostawiły
śladyswegoistnieniawpostacidziełmalarskich,rzeźbiar-
skichczyceramiki
1.Najbardziejznanepochodzązkręgu
franko-kantabryjskiego(np.Lascauix,Altamira)inależały
doczłowiekazCrô-Magnon.Uzaraniadziejówsztukizna-
jdziemyrównieżpierwszeprzykładywykorzystaniatech-
nikiszablonu.Czymżeinnymsąwykonanenaskałachśla-
dydłoniopryskanechmurąfarby.Wstarożytnościznaj-
dujemyprzykładybardzobliskieideomwspółczesnego
streetartu.Archeolodzyodkryliwielenaściennychnapi-
sówświadczącychotraktowaniumurówjakoforumwy-
mianymyśliipoglądówpolitycznychcałkowicieuwolnio-
nymodcenzury.Należyzaznaczyć,żeterminHgraffiti”
pochodziodgreckiegoczasownikagraphein,czyliHpi-
sać”.Dlahistorykówsztukiważnejest,żemożnatenro-
dzajaktywnościludzkiejuznaćzaprzejawwizualnejko-
munikacjibędącejzapisemspontanicznejekspresji.Inną
grupąwypowiedzizapisanychnamurachstarożytnych
byłyprogramywyborcze–te,podobniejaktosiędzieje
dzisiaj,należałydooficjalnego,legalnegoodłamutego
typudziałalności.Oczywiściezjawiskowymianymyśli
wprzestrzenipublicznejstarożytnychmiastmiałorów-
nieżswojemniejchlubneoblicze.Naantycznychmurach
byłyrównieżzapiski,któredotzw.Hwysokiejkultury”nie
należały:niecenzuralnesłowaisformułowania,któredo-
tyczyłyseksu,skandali,czywsposóbniewybrednyrepre-
zentowałyprzekonaniapolityczneautora.Nieodbiegały
onezatemHmądrością”odwspółczesnychtekstówwypi-
sywanychprzez,będącychczęstonabakierzortografią,
grafomanówzaopatrzonychwspray.
Współczesnegraffitiistreetartprzeszłydługąikrętą
drogęoddziałańnielegalnychdoakcjiartystycznych
wzbudzającychpowszechnąakceptację.Obecniejestzja-
wiskiemaprobowanym,anawetpożądanym.Nietylko
ludziekulturyisztukipopierajątęformęartystycznejeks-
presji,leczrównieżdziałaczelokalnychsamorządówipo-
litycy.Popularnośćstreetartujestcorazczęściejwykorzy-
stywanawkampaniachreklamowychwielkichimałych
firm(naprzykładwarszawskieMetroCentrumifirma
Nikelubsłynnyhalloffame
2wPolsce–mursłużewiecki
ifirmaAdidas
3).Marketingowezainteresowaniejestdo-
wodemnato,żestreetartstałsięmodny.Streetartstał
sięcelebrytąnaartystowskimświeczniku
4.Wtym
pełnymprawdyokreśleniu,próczstwierdzeniaoczywiste-
gofaktuipewnegorodzajupochwały,należydostrzecza-
woalowanąprzyganęwskazującąnagrożącemuniebez-
pieczeństwokomercjalizacjiwpejoratywnymznaczeniu
tegosłowa.
7
1
Badaczesązgodnicodogenezyzjawiskagraffitiiwywodząjeodczasówpaleolitycznych,zob.N.Ganz,Światgraffiti.Sztuka
ulicyzpięciukontynentów,tłum.PiotrAmsterdamski,AlbatrosAndrzejKuryłowicz,Warszawa2008,s.8;I.Paluch,Naszarymmurze
domu,[w:]Polskistreetart,(red.)E.Dymna,M.Rutkiewicz,CartaBlanca,Warszawa2010,s.357;E.Chabros,G.KmitaHPatyczak”,
GraffitiwPRL,IPN,Wrocław2011,s.12.
2
Halloffame–galeriasławdlasubkulturystreetartowej;ściana,naktórejzaszczytemjestnamalowaćchoćbywrzut.T.Sikorski,
M.Rutkiewicz,GraffitiwPolsce1940-2010,CartaBlanca,Warszawa2011.s.270.
3
A.Hudzik,Odnielegaludooficjalu.Polskistreetart,http://www.hiro.pl/magazyn/magazyn_grafika/od_nielegalu_do_oficja-
lu.html,(dostępdn.09.11.2012).
4
Tamże.
