Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WiesławaTomaszewskaCR
UniwersytetKardynałaStefanaWyszyńskiego
Współczesnyapokryfliteracki:
problemtożsamościgatunku
Uwagiwstępne
Literaturoznawczarefleksjanadapokryfemjestdziś,uproguXXIwieku,zada-
niembadawczymważnymtymbardziej,żewodbiorzespołecznymwciążwią-
żesięformęliterackązzamierzchłymlitylkośredniowieczem.Apokryf,niby
powleczonypatynączasuodległyrelikthistorii,wpodręcznikachszkolnych,
będącychpierwszymprogiempoznawanialiteratury,jestnajczęściejprezento-
wanyogólnikowąinformacjąwrodzaju:flapokryfy[to]utworyuzupełniające
Biblię,którychautorstwoprzypisywanoznanympostaciomzhistoriireligii,np.
apostołom”
.Azatem-jaknajskromniej,enigmatycznie;niełatwoodgadnąć,na
czymtofluzupełnienie”polega.
Apokryf,wpewnymokresiepostrzeganypejoratywnie,jakoprzedmiotba-
dańnaukowychzwolnatorowałsobiedrogękuwspółczesności.Początkowo
zdecydowanieniechętnystosunekKościoładoapokryfówstopniowoulegałzła-
godzeniu1,choćwydananapoczątkuXXwiekuPodręcznaEncyklopediaKościelna
whaśleIapokryf’proponujenastępującąklasyfikację:
Apokryfymożnainależypodzielićnadwieklasy:nadobreizłe.Dopierw-
szejklasyzaliczamyksięgiiustępy,któreznajdująsięidzisiajwWulgacie
albowwieluwydaniachnakońcuBibliibyłydodawane,anawetprzezniektó-
rychOjcówzakanonicznemiane[ś].Dodrugiejklasyzaliczamyapokryfy
złe,takzwanedlafałszywychibajecznychopowiadańlubdlabłędów,jakiesię
wnichzawierają.Tegorodzajuapokryfówjestwiele.[ś]Apokryfypierwszejkla-
symogączytaćwszyscy,nawetmożnazalecićichczytanie,albowiemzawierasię
wnichwielepięknychiwzniosłychprawdimyśli.Codoapokryfówdrugiejkla-
sytrzebazachowaćpewnąostrożnośćiroztropność[ś].Orygeneswykazujeich
użyteczność,gdymówi:flwogóleniepowinniśmyodrzucaćryczałtemto,zczego
możemypoczerpnąćczegośużytecznego,dlaobjaśnieniaksiągpisma[ś]”2.
1
Oburzliwychlosachapokryfówzob.M.Adamczyk,Wstęp[w:]Całyświatniepomieściłbyksiąg.
Staropolskieopowieściiprzekazyapokryficzne,oprac.W.R.Rzepka,W.Wydra,M.Adamczyk,Warsza-
wa-Poznań1996,s.9-47.
2
PodręcznaEncyklopedyaKościelna,oprac.S.Galliin.,Warszawa1904,t.1,s.269.