Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
19
publicznegozabraniagłosu,szansęwypowiedzinajakiśistotnytemat,tym
samymnadrugiplanschodziłaflpoprawność”realizacjiepickichwzorców.
Paradoksalniejednakfakt,żedziełatetakróżniąsięodtypowychrealizacji
gatunkowychswejepoki,cowydawaćsięmożeichmankamentem,okazał
sięinspirującymproblemembadawczym.Łączącpoetykępowieściwalter-
scottowskiejzelementamigawędyszlacheckiej,ztradycjąeposuheroiczne-
go,aprzedewszystkimwpisujączaszyfrowanetematywspółczesnychdebat
wscenariuszezprzeszłości,Rzewuskiwniezamierzonysposóbzbliżałsię
doromantycznejformyotwartejizaskakująconowatorskichujęćgatunku.
Niestarałamsięzawszelkącenęnarzucaćanalizowanympowieściom
koherencji,niepróbowałamnadmierniedowartościowywaćichpoziomu
artystycznego,przedewszystkimbowiemszukałamichspójnościzwyzna-
wanymipoglądamiiosobowościąpisarza.ChciałamzobaczyćpowieściRze-
wuskiegonatleepoki,dostrzecichmiejscewgwarzetoczonychwówczas
debatpolitycznychiestetycznych.Wtejperspektywie,jakmisięwydaje,
największąichwartościąokazałsięnieeskapizm,zbytczęstoprzypisywany
literaturzenurtusarmackiego,aleaktywneposzukiwaniekategoriimyślenia
opolskościoraztraktowaniehistoriijakootwartejksięgidziejów,zktórej
należyczerpaćmądrośćpotrzebnądozrozumieniawspółczesności.
Zasadniczytrzonrozprawystanowiąrozdziałypoświęconeanalizomko-
lejnych,prezentowanychchronologicznie,powieścihistorycznychHenryka
Rzewuskiego.Niezbędnewydawałosięjednakuwzględnienienajbardziej
węzłowychkwestiizwiązanychzpoglądamipisarzaijegowarsztatempo-
wieściopisarskim.DlategoteżpracęotwierarozdziałpoświęconyMieszani-
nomobyczajowympotraktowanymjakonajważniejszawypowiedźprogramo-
waideologa,politykaiartysty.Wypowiedź,którazdefiniowałajegomiejsce
namapieideowejepoki,aleteżwktórejprecyzyjniewskazanezostałyob-
szaryitematypodejmowanewcałejjegopóźniejszejtwórczości-dwawza-
jemniepowiązanezesobąnurtytychrozważańwyodrębniam,analizując
zjednejstronydebatęnatematdziedzictwaKrzemieńca,zdrugiejzaśwątek
flbardówszlacheckiejgawędy”.Wydajesię,żebezuwzględnieniakontekstu
tematycznejzawartościMieszaninigorącejatmosferydyskusjiwywołanych
przeztenutwórniejestmożliwezrozumienieznaczeniatwórczościRze-
wuskiegodlakulturypolskiejXIXwiekuanitymbardziejpodjęciepróby
interpretacjijegozapomnianychpowieści.Pewnąniekonsekwencjąkompo-
zycjicałościmożesięwydaćuwzględnieniewpracyprozatorskichdrobiaz-
gówRzewuskiegozebranychwtomachNie-bajkiorazŁaskaiprzeznaczenie.
Choćgatunkowonieprzynależąonedonurtupowieściowego,toichana-
lizaokazałasiękoniecznazewzględunamożliwośćdokonaniarozstrzyg-
nięćwkwestiitożsamościowychgierprowadzonychprzezRzewuskiego
wwiększościjegoutworów.Problemnakładanychprzezpisarzamasek,
półprzezroczystychpseudonimówifingowaniazapisówpamiętnikarskich,
niezbędnydouchwyceniaspecyfikiwarsztatuRzewuskiego,stałsięmożli-
wydorozwiązaniadopierodziękiinterpretacjitychpomijanychiniesłusznie
