Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Teoretycznepodstawyanalizy
1.1.NURTREALISTYCZNY
23
Wnurcierealistycznym,któryjestuznawanyzanajbardziejwpływowąorientację
teoretycznąwstosunkachmiędzynarodowych5,podstawowymiaktoramiscenymię-
dzynarodowejsąpaństwadziałającewświecie,wktórymobowiązujeanarchia,czyli
wświecie,wktórymniemacentrumdecyzyjnegobądźrząduświatowego.Anarchia
tawynikazbezwzględnejsuwerennościpaństw.Systemmiędzynarodowytosystem
państwbędącychjednostkamiunitarnymiijednorodnymi,apolitykawewnętrzna,
którawinnychnurtachbadawczychjestistotnadlazrozumieniadziałaniapaństw,
niejesttubranapoduwagę(rządwyrażapolitykępaństwa).Realiści(stądnazwa
nurtu)skupiająsięnaopisieświatatakiego,jakijest,niezaśtakiego,jakimógłby
być,przyjmującjednakpesymistycznąwizjęnaturyludzkiej,atakżepaństwisy-
stemumiędzynarodowego.Państwawedługtegoprądubadawczegozachowująsię
racjonalnie,rozważająmożliwościosiąganiacelów,wybierającnajkorzystniejsze
rozwiązaniaprzywykorzystaniudostępnychśrodków.
Podstawowymproblememwmyślirealistycznejjestproblemsiły(power),tood
niejbowiemzależybezpieczeństwoiprzetrwaniepaństwawniebezpiecznymświe-
cie,jegopozycjawsystemie,wktórymistniejewyraźnypodziałnamocarstwaipań-
stwaomniejszymznaczeniu,anieuchronnekonfliktysąrozwiązywanezapomocą
wojen.Centralnymproblememwtymparadygmaciejesttakzwanydylematbez-
pieczeństwa6.Wzwiązkuztakimkształtemsystemuświatowegokażdyzaktorów,
czylipaństw,dążydozwiększeniaswojejwzględnejsiły,któramożebyćrozumiana
jakokontrolanadzasobami,kontrolanadaktoramiorazkontrolanadzdarzeniami
iichrezultatami.Wtymkontekściewspółzależnośćniemożebyćpojmowanajako
pozytywnyaspektstosunkówmiędzynarodowych,aleraczejjakododatkoweryzyko,
gdyżzwiększapodatnośćaktoranazranienia(vulnerability)7.
Nurtrealistycznymaszerokieodniesieniadomyśliklasycznej,czerpiącinspira-
cjęzpracTukidydesa,MencjuszawChinach,KautiljiwIndiach,NicolaMachiavel-
5JesttoszczególniewidocznewpolityceStanówZjednoczonych,gdzierealiścibylinietylko
teoretykami,aleteżwpływowymipraktykamipolitykizagranicznej.
6DylematbezpieczeństwamaswojekorzeniewmyśliThomasaHobbesa,którywidziałwpaństwie
ucieczkęodstanunatury-ludzieskupiająsięwpaństwie,którepowstrzymujeichnaturalnezłe
skłonności.Takaucieczkaodstanunaturyniejestmożliwawanarchicznymsystemiepaństw.Wzwiązku
ztympaństwastarająsięzwiększyćswojąrelatywną(wodniesieniudoinnychuczestnikówstosunków
międzynarodowych)siłę,atopowodujekontrreakcję,gdyżnawetwsytuacji,kiedypaństwoprowadzi
np.zbrojeniadefensywne,innepaństwamuszą,abyutrzymaćswojąrelatywnąpozycjęwsystemie,
teżsięzbroić,cowynikarównieżzfaktunieznajomościintencjipozostałychuczestnikówstosunków
międzynarodowych.Ciekawąanalizęzwiązanązsamymdylematembezpieczeństwaorazsposobamina
ograniczeniegoprzedstawiaE.Montgomery,BreakingOutoftheSecurityDilemma:Realism,Reassur-
ance,andtheProblemofUncertainty,nInternationalSecurity”,vol.36,no.2,Fall2006.
7Szerzejnatentematzob.S.Burchill,Realizmineorealizm[w:]S.Burchilletal.,Teoriestosunków
międzynarodowych…,s.97-138,J.Czaputowicz,Teoriestosunkówmiędzynarodowych…,s.57-102,
R.Jackson,G.Sorensen,Wprowadzeniedostosunkówmiędzynarodowych…,s.69-109,J.Dougherty,
R.Pfaltzgraff,ContendingTheoriesofInternationalRelations…,s.81-135,P.Viotti,M.Kauppi,Inter-
nationalRelationsTheory…,s.55-89.
