Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
1.4.Antyetatyzmteoriipublicznegowyboru
JamesaM.Buchanana
Spórowartości
Teoriapublicznegowyboru,którejwspółtwórcąjestJamesM.
Buchanan
4
,mieścisięwnurcieinstytucjonalnymekonomii
5
.Jednązjej
charakterystycznychcechjestsilnyantyetatyzm,zczymwiążesiętakże
negatywnystosunekdopaństwaopiekuńczego.Teoriapublicznego
wyboruzajmujeważnemiejscewantyetatystycznymnurcieekonomii,
obokmonetaryzmu,nowejekonomiiklasycznejiszkołyaustriackiej
(Lipowski2002).
WujęciuBuchanana,diagnozawspółczesnegopaństwaopiekuńczego
jestniezwyklekrytyczna.Jednaknietenpogląd,wspólnydlawszystkich
krytykówpaństwaopiekuńczego,wyróżniaBuchanana,leczjegowkład
wrozwójteoriipublicznegowyboru,jakometodyobjaśnianiaprocesu
ekspansjipaństwa.Teoriapublicznegowyboruwykorzystujekoncepcję
homoeconomicuswceluanalizyzachowańjednostekwsektorze
publicznym.TymsamymBuchananprzekroczyłgranicęstosowania
analizyekonomicznejprzyjętąwekonomiidobrobytu.Taostatnia,
stwierdziwszyistnieniewadrynku,wskazywałanapotrzebęinterwencji
państwa,dziękiktórejjestmożliweosiągnięciewyższegopoziomu
dobrobytuspołecznego.Zakładaławięcimplicite,żepodmiotysektora
publicznegozachowująsięwsposóbgwarantującypodejmowanie
optymalnychspołecznieiefektywnychwsensiealokacyjnymdecyzji.
Teoriapublicznegowyboruprzyjmujenatomiastzałożenie,że
jednostkastosujetakiesamekryteriawyboru,zarównowrelacjach
rynkowych,jakitych,wjakiewchodziwsektorzepublicznym.
Charakterjednostkinieulegabowiemtransformacjiwtrakciewykony-
waniaróżnychról,czytorynkowych,jakonabywcylubsprzedawcy,
czytopublicznych,jakowyborcy,podatnika,świadczeniobiorcy,polityka
czyurzędnika(biurokraty).Wkażdejztychróljednostkazmierzado
4
BuchananiTullocksąautoramiksiążki,którastworzyłapodstawyrozwojuteorii
publicznegowyboru(BuchananiTullock1962).
5
Omówieniegłównychszkółwramachteoriipublicznegowyboruzawieraksiążka
podred.J.Wilkina(2005).
